DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
September 2014
Met onderaan reacties en updates. Laatste update 15-3-16. Klik op Updates.
Deze pagina
zal in het voorjaar van 20 23 worden bijgewerkt.
§ Ontmaskering 3D-hologram Michael Jackson
In mei dit jaar zag ik op een video van nos.nl de beelden van een dansende en zingende Michael Jackson in een 3D-hologram. De beelden gingen de hele wereld over - ook in het NOS-journaal - en iedereen was met stomheid geslagen. Het zag er bijzonder goed uit en ik was gelijk gefascineerd door de beelden en vroeg me af hoe ze dat nu hadden gedaan.
Het was niet de eerste keer dat dit werd gedaan (overleden rapper Tupac), maar kennelijk had ik toch een en ander gemist op het gebied van drie-dimensionale projectie in de ruimte. CNN sprak met de maker van het hologram-spektakel en licht toe hoe ze het hadden gedaan. Je kan dat hieronder bekijken en dan zie je ook de beelden van de show.
De man vertelt wel hoe de beelden zijn gemaakt, maar niet hoe ze werden gepresenteerd. Maar ik weet nu wel hoe het zit en het is geen 3D en het is geen hologram, maar een moderne goochelaarstruc, die al sinds het einde van de 19e eeuw bekend staat als Pepper's ghost. Niets met holografische laserstralen in de ruimte, maar gewoon 2D-projectie. Op een video is het niet te zien, maar als je vooraan in de zaal zit, zal je wel ervaren dat de projectie niet 3-dimensionaal is.
De werking is simpel. Boven het podium hangt een gewone 2D-projector die beelden naar beneden projecteert op een grote verborgen spiegel. Voor het podium bevindt zich een onzichtbaar half-transparante folie waarop de beelden worden gereflecteerd. Het ziet er goed uit, zeker op een 2D-filmpje, maar het heeft niets met 3D en holografie te maken Ook het verhaal over de bronopname met veel camera's van CNN is lariekoek, maar daar ga ik verder niet op in.
Het komt er dus op neer dat veel mensen en de media met succes bij de neus zijn genomen. Maar ik ben blij dat ik het weet en het raadsel nu is opgelost, met dank aan Lester die mee heeft gezocht en de oplossing vond. Echte holografische 3D-projectie is nog ver weg. We zijn een illusie armer en rijker.
Hier kun je een duidelijke pagina vinden waarop het nog eens wordt uitgelegd en hier een video-filmpje op YouTube van een bedrijf dat deze projecties produceert.
En ergens verklap ik nu -spoiler- een aardige goocheltruc (hebben CNN en de NOS dat bewust niet gedaan?), maar ik vind de juiste verklaring nu toch van algemeen nut. Knowledge.
Maar er is nog een tweede filmpje met een claim van 3D-projectie dat ik heb gezien en waarvan ik niet precies weet hoe het werkt. Dat ontving ik ook van mijn oude kompaan Lester met wie ik al vele jaren een belangstelling deel voor dit soort nieuwe media. Hij weet veel van 3D-technologie hoewel hij zelf geen 3D kan zien.
Wat die nieuwe techniek is zal ik aan het einde van deze pagina bespreken, maar eerst wil ik nog meanderen door een aantal andere 3D-technieken waar ik in de loop der jaren mee kennis heb gemaakt. Ook zal ik daar doorheen een paar eigen, kleine hypothesen beschrijven en waar een ieder op kan reageren, hetzij om mij te corrigeren, hetzij bij te vallen of te verduidelijken.
§ Stereopscopie en de viewmaster
Stereografische foto. Er is een website van De Nederlandse vereniging voor stereografie.
Als kind in de jaren zestig maakte ik voor het eerste kennis met 3D door een stereoscopische kijker met oude foto's. Niet lang daarna kreeg ik een rode viewmaster en had ik diverse setjes waar ik veel plezier aan heb beleefd. Vooral het setje met Batman van de tv, en nu in kleur, staat mij nog goed bij. Het was altijd een vorm van verbazing; hoe is het mogelijk en wat is het spectaculair.
De werking is vrij eenvoudig. Doordat we met beide ogen vanuit een net iets andere hoek kijken (de parallax), zien we een 3-dimensionaal beeld. Door twee foto's te maken vanuit een iets ander standpunt is de illusie van 3D weer te creëren met een stereoscopische kijker. Ergens is het geen volledig 3D, want je kan het beeld maar uit een punt ervaren en er niet omheen kijken zoals bij een hologram, maar dat vind ik meer een woordkwestie. 3D noem ik 3-dimensionaal als het de suggestie van 3D-diepte geeft. Als je goed kijkt in een viewmaster, dan zie je dat ronde vormen niet echt rond, maar nog steeds plat zijn. Voor het effect maakt het weinig uit.
Een afbeelding van een viewmaster uit de jaren zeventig die ik ook in mijn bezit heb. Ik ben viewmaster-schijfjes blijven verzamelen door ze te kopen op vrijmarkten op Koninginnedagen. Het is nog steeds populair.
§ 3D met een brilletje
Ook had ik als kind het bekende rood-groene brilletje om 3D-afbeeldingen te ervaren. Anders dan bij een viewmaster waar de beelden apart worden getoond, zijn bij een zogenaaamde anaglyph twee aparte beelden in rood en groen door elkaar heen gedrukt tot één plaatje. Met je ene oog zie je door het rode glas de rode afbeelding en met de groene (of blauwe) de andere en gecombineerd ontstaat er een 3-dimensinaal beeld in je hersenen. Heel aardig en ik had een paar boeken waar dit soort afbeeldingen instonden en je kwam ze ook wel eens in tijdschriften tegen. Er bestonden ook al films met deze techniek, maar die zag ik pas later in de jaren tachtig. Spectaculair.
De eerste keer dat ik bewegende 3D zag met een brilletje was in in 1982 toen de NOS op tv er een speciaal programma over maakte. Ik kan me dat nog goed herinneren. Zo weet ik nog dat er sigarettenrook het toestel uit werd geblazen. Het begin van het programma staat op YouTube en kun je hieronder bekijken. En als je nu een 3D-bril opzet is het 3D-effect, ondanks de matige beeldkwaliteit, nog steeds goed te zien.
De laatste jaren zijn 3D-films weer zeer populair, met name bij jongeren. De rage is ontketend door filmmaker James Cameron die in 2009 welbewust met Avatar de aanzet gaf tot veel navolging. En sindsdien zijn films niet alleen met een rood-blauw brilletje te zien, maar ook met een bril van gepolariseerde glazen waardoor de natuurlijke kleuren worden behouden. Je hebt er wel twee projectoren bij nodig. Hier een uitleg op de Wikipedia over deze techniek. Ook is het mogelijk om met zogenaamde shutter-glasses 3D-films te zien. Het linker- en rechterglas, gemaakt van manipuleerbare kristallen, gaat om beurten aan en uit, terwijl op het scherm steeds het juiste beeld voor de afzonderlijke ogen wordt geprojecteerd. Dit wordt met name gebruikt voor computerschermen.
In de jaren tachtig had ik voor de pc nog een simpel programmaatje waarmee je draad-objecten kon maken die vervolgens werden omgezet in een rood-groene-3D-weegave. Je kon met de muis de objecten manipuleren en real-time bewegen en animeren.
Er zijn voor consumenten ook 3D-video-camera's te koop die werken met het rood-groen-principe.
De eerste 3D-film werd al op het einde van de 19e eeuw gemaakt door de Britse filmpionier William Friese-Greene. Op Wikipedia kun je een overzicht vinden over de historie van de 3D-cinema.
§ 3D zonder bril
In de jaren veertig werd een druktechniek ontwikkeld waarbij het mogelijk werd in een afbeelding een animatie te suggereren of om een 3D-effect te genereren zonder bril. Dit heet lenticulaire printing en de meeste mensen kennen het van ribbelige plaatjes die als je ze beweegt veranderen, bijvoorbeeld met het effect van een knipperend oog. De afbeeldingen worden in dunne streepjes verdeeld en kun je de plaatjes door een laminaat met een lensachtige werking bekijken. Met een speciale foto-camera met zes of vier lenzen (dan kun je er ook net naast kijken) kun je ook een 3D-afbeelding maken. In de jaren tachtig kwam nog een camera van het merk Nimslo op de markt. Het is nu ook nog mogelijk om het zelf te maken met speciale software en geprepareerd print-laminaat. Ik heb helaas nooit zo'n lenticulaire 3D-afbeelding gezien. Deze 3D-techniek is nooit een succes geworden.
Mijn goede contact Martin Rep attendeerde mij op deze techniek en binnenkort zal hij een reactie insturen hoe hij met de Nimslo heeft gewerkt.
In de televisiemarkt wordt ook geprobeerd om 3D-schermen zonder bril met een soort lenticulaire techniek. populair te maken, maar dat lijkt niet echt aan te slaan. 3D-tv zonder bril werkt met een extra laag voor het scherm en dat bestaat uit kleine prismatische lensjes. Door het ene lensje zie je het linkerbeeld en door het andere het rechter. De technologie lijkt nog niet perfect, er is weinig content en lang niet iedereen wil continu 3D zien. Ook moet je recht voor het scherm zitten waardoor het een individueel karakter heeft. Ook wordt door het 3D-effect bij deze technologie de beeldkwaliteit in aantal pixels gehalveerd. Maar er wordt naar oplossingen gezocht. Zo ontwikkelt het Eindhovense bedrijf Seecubic een veelbelovend 3D-tv-scherm zonder bril via hun zogenaamde Ultra-D-technologie. Het effect schijnt zeer goed te zijn, goedkoop, met een brede kijkhoek, en ze claimen ook gewone 2D-beelden real-time om te kunnen zetten naar 3D. Deze tip ontving ik van GertJan, een ander goed 3D-contact van vroeger die een demonstratie heeft gezien. Hij is bijzonder enthousiast, maar afwachten verder.
En dan zijn er ook recente tv-schermen en ook smartphones met een gebogen scherm. Die geven ook een 3D-effect. Wellicht is de ervaring matig, maar waardoor er toch sprake is van een 3D-effect leg ik later uit bij anamorfoses. De techniek van 3D-tv zonder bril wordt auto-stereoscopie genoemd. Die term en het auto-stereogram bestaan al veel langer en bespreek ik nog in een ander verband.
§ Virtual reality en telepresence
In de jaren tachtig heb ik in het Haags Filmhuis een aantal Amerikaanse 3D-films gezien uit de jaren vijftig, maar tegelijkertijd maakte ik daar ook kennis met het toen nog onbekende 'virtual reality' en 'telepresence'.
Tijdens een aantal afleveringen van het festival Image & Sound heb ik diverse presentaties bijgewoond en films gezien over een headset met stereoscopische beeldschermen. Het was ontwikkeld bij de NASA om toekomstige (reparatie)robots in de ruimte vanaf afstand te kunnen besturen. De robot heeft een stereoscopische camera en zendt de beelden door naar de headmounted-displays. Het ging toen aanvankelijk om live-beelden, en wordt telepresence genoemd. Door de mogelijkheden van computer-animatie werden later virtuele computerbeelden gebruikt om een 3D-wereld te scheppen. Historisch waren de ontmoetingen met de VR-pionier Scott Fisher van de NASA in en rond het Haags Filmhuis. Lester weet daar ook nog alles van. We hadden allemaal het gevoel dat dit de technologie van de toekomst was, van internet wisten we nog niets.
Proto-type VR-headset, met onmiskenbaar Scott Fisher.
Er zijn allerlei manieren om een VR-bril te besturen en te manipuleren, maar in het begin zat er ook vaak een zogenaamde dataglove bij. Een handschoen die je aandoet en die ook virtueel in je beeldwerkelijkheid is te zien. Door bijvoorbeeld infra-rood worden de bewegingen van je hoofd en hand gevolgd en omgezet in de bijpassende bewegingen en besturing in je headset.
Mooie verhalen, maar het duurde nog een paar jaar voor ik er ook daadwerkelijk een op mijn hoofd had. Ik heb er vier mogen proberen, waarvan er een bij de presentatie niet werkte. Het waren bijzondere ervaringen, ook al schortte er nogal het een en ander aan de techniek en de beeldkwaliteit.
De aardigste demonstratie en meest onderdompelende ervaring was een grote game-set die door de Haagse gok- en spelexploitant Hommerson in zijn spelhallen werd geïntroduceerd. je kreeg een helmset op, een handschoen aan en via een virtuele werkelijkheid kon je door de ruimte vliegen en bewegen en kon je op tegenstanders en grote vogels schieten. Was heel aardig. Ik herinner me ook nog goed de grote schalen met gefrituurde inktvissenringen die bij de demonstratie op werden geserveerd. Details. Maar virtual reality brak niet door en leek op een laag pitje te staan. Er werd alleen nog wel eens wat ontwikkeld voor het gamen.
Maar nu staat virtual reality weer volop in de belangstelling omdat Facebook de Oculus Rift heeft gekocht, een vrij eenvoudige headset die veel betere beelden levert. Ik heb er beelden van gezien, maar vind het niet essentieel beter dan zoals ik het ken. Ook mist er een uitgebreide besturingsinterface. zoals een handschoen, of spraakbesturing en onderga je de virtuele beelden nogal passief. Het is vooralsnog minder interactief. Op termijn zie ik meer in telepresence met real-time 3D-live-beelden.
§ Telerama
Begin jaren negentig ben ik zelf bezig geweest met een serieus project voor telepresence met een 3D-kijkpaal in het centrum van Den Haag en waarmee je live zou kunnen kijken op de plek waar de schilder Hendrik Willem Mesdag zijn beroemde Scheveningse panorama schilderde. Het project heette Telerama, maar is later niet van de grond gekomen.
De plek voor de 3D-kijkpaal situeerde ik op De Plaats, of daar tegenover op de hoek van de Hofvijver. Vroeger stond op de hoek van de Hofvijver een kleine kijkpaal waarmee je een aantal toeristische plekken van Den Haag met 3D-foto's kon bekijken. Een soort grote viewmaster.
[ En voor mijn Telerama dacht ik ook aan anamorfotische lezen. De lenzen zijn dan zo geslepen dat ze een gecomprimeerd beeld in breedbeeld uitklappen voor je ogen, dus breder dan de schermen van de kijkset. Hetzelfde principe uit de filmprojectie met cinemascoop. ]
§ Anamorfose
Een anamorfose is een vertekende afbeelding, die er slechts gezien vanuit een bepaalde hoek of onder bepaalde optische voorwaarden realistisch uitziet. Ik ken vooral twee soorten anamorfoses. De ene is een vaak grote tekening in een ruimte, op straat, op een muur of op het strand. De andere is een spiegelende cilinder-anamorfose. De Nederlandse Wikipedia is geheel onvolledig over anamorfoses en als je er meer over wilt weten kijk dan op de pagina van de Engelse wikipedia over anamorfosen. Maar wat heeft een anamorfose met 3D te maken, want daar is op internet eigenlijk niets over te vinden.
Eerst nog over een cilinder-anamorfose zoals te zien op de afbeelding hierboven. Als tiener had ik een boek over en met anamorfoses en achterin zat een spiegelachig vel folie dat je kon oprollen tot een cilinder, vastmaken met een plakbandje. Ik heb er diverse zelf gemaakt en een daarvan was het bekende, grafische portret van Che Chevara. Op een vel papier maak je een grid van zeg 5 bij 5 vierkante hokjes, daar teken je de tekening in. Daarboven maak je een algoritmische hokjesverdeling, ook van 5 bij 5 die bol-hol-vormig zijn. Per hokje teken je met vertekening de hokjes over. Zet je dan de cilinder op het papier, dan zie je in de cilinder weer een goed beeld van de afbeelding. Een mooie techniek van illusie.
Maar je kan ook op andere manieren een tekening versleutelen, mits hij maar vanuit een punt weer goed is te zien. Dat zie je wel bij straattekeningen die als je er goed voorstaat weer op een grote doos lijken, of op een lantaarnpaal, ik noem maar wat. Van dit effect is bekend dat mensen dit als 3D ervaren, ik herken dat ook. Het ziet er heel ruimtelijk uit, maar het is 2-dimensionaal. Waar komt dat effect door? Ik kan daar niets over vinden, maar mijn hypothese is dat de tekening niet op een plat vlak is getekend, maar over een afstand in de ruimte. De ruimte en afstand geven dan een 3D-effect en lijkt het vanuit één oogpunt op je af te komen: dichtbij en veraf zijn door elkaar heen gehaald voor je hersens.
In Amsterdam ken ik een groot, langerekt tegel-tableau dat aan de voorgevel zit van een bejaardentehuis aan de Weesperzijde. Dat is een anamofose van een grafisch-weegegeven persoon. Als je op het juiste punt gaat staan, kun je het in het goede perspectief zien. Ik heb op dat punt gestaan. En het blijft ook ruimtelijk. Geen info verder op internet over te vinden.
Dan de cilinder-anamorfose. Ik weet weinig over hoe natuurkundig spiegels werken, maar voor mijn gevoel geeft een anamorfose in een cilinder ook een ruimtelijk idee. Je ziet de afbeelding ook niet aan de buitenkant zoals bij een tv-scherm, maar het staat in de cilinder. Ook dat komt volgens mij omdat de cilinder een gekromde afstand heeft over zijn bolvorm en is er ook sprake van punten die dichtbij liggen en verderaf. Lester twijfelt zeer aan deze hypothese. Ik haal dit nu extra aan, omdat ik zo dadelijk nog een recente case voorleg waarbij mijn hypothese een rol kan spelen.
Ook film-projecties in koepel-theaters zoals in het Haagse Omniversum zijn een soort anamorfoses en ook die hebben een ruimtelijk effect. In het verleden werd dat met film en anamorfotische lenzen gedaan (ook bijvoorbeeld bij Cinemascoop) en tegenwoordig gaat het via een digitale projectie en algoritmische versleuteling van de beelden. Ook een trompe l'oeil (een bedriegertje in de teken en schildertechniek) kan in een koepel een klein 3D-effect hebben.
Je kan ook simpel zelf het 3D-effect van een anamorfose maken. Neem een a4-tje en zet een punt van het vel onder je rechteroog. Teken dan eerst losjes een paar lange lijnen zodat een vierkant ontstaat. Probeer er snel achter te komen hoe het algoritme is voor deze ooghoek. Als je wat probeert kun je over de lengte van het papier een flatgebouw tekenen met een paar etages, bijvoorbeeld met vierkanten ramen. Werk het dan uit met een liniaal. Als je de tekening weer onder je ooglid houdt zie je dan een normaal vierkant gebouw of voorwerp, maar het lijkt ook van het papier af te komen en oogt 3D. Ja, een anamorfose heeft ook een 3D-effect.
Niet versleutelde afbeelding in een metalen bol van de hand van M.C. (Maurits Cornelis) Escher.
En hiermee verklaar ik ook de techniek van het gebogen tv-scherm of de gebogen smartphone. Het is hetzelfde principe, alleen bij een cilinder werkt het veel sterker. Bij een bolvorm moet dat nog groter zijn en daar kom ik in de slotalinea's nog op terug.
§ Holografie en lasers
De meeste mensen zullen wel eens een hologram hebben gezien op beveiligde documenten, maar velen zullen een groot hologram nooit in het echt hebben ervaren. Ik ken ze wel sinds de jaren zeventig en vind ze uiterst intrigerend. Je ziet niet alleen diepte vanuit een vast standpunt, maar je kan ook door er langs te bewegen andere kanten van de afbeelding zien. Je kan hologrammen zien bij gewoon wit-licht, maar ook met belichting door een monochrome laserstraal. Toch is een 'foto-hologram' bij wit-licht volgens mij nog steeds een afbeelding op een plat vlak en het is (nog?) niet te animeren. Wel lees ik her en der dat het mogelijk is om een hologram te maken met gigantisch veel opgeslagen computerdata. Maar dat valt allemaal buiten mijn beperkte denkraam. Hoewel er al andere mensen mee bezig waren staat de ontdekking uit 1948 op naam van de Hongaarde Dennis Gabor (Gábor Dénes). Hij ontving hiervoor later de Nobelprijs.
Maar laat ik kort zijn. Ik weet hoe ik hologrammen ervaar, maar hoe het werkt kan ik niet onder woorden brengen, simpel omdat het me boven de pet gaat. Lasers, monochroom licht, interferenties, gooi het maar in mijn pet. Wie er meer van wil weten hier de Wikipedia over holografie. Dat het ingewikkelde materie is heeft er vast mee te maken dat al gauw iets holografisch wordt genoemd. Hoe dan ook hangt het samen met lasertechnologie waar ik ook weinig vanaf weet. Nu een alineaatje over 3D en lasers zonder uitleg. Meer informatie hierover kun je vinden op de Wikipedia over laserlicht.
Voor zover ik het begrijp en ervaar kan je met een laserlicht 3D-patronen in de ruimte projecteren -tekenen- door een lineaire straal heel snel te buigen en te manipuleren. Dat is dus een andere techniek dan voor hologrammen. Maar ik zie nog niet zo gauw Michael Jackson in de ruimte zo geprojecteerd worden in full-color en met animatie.
De eerste lasershow die ik zag was in 1976 bij een concert van de Britse symfonische rockband Genesis in de PWA-zaal van het Congresgebouw. Ik vond het indrukwekkend.
§ Auto-stereogram - Magic Eye
Ik nader het slot en zo dadelijk nog een laatste hoofdstukje. Maar het zal zo eind jaren tachtig zijn geweest en ik een pagina-groot artikel in de NRC las over auto-stereogrammen. Ik had er nog nooit van gehoord, maar het is het principe dat in een afbeelding twee beelden door elkaar zijn geweven met allemaal random-beeldvormen en patronen. Als je gewoon kijkt zie je niets bijzonders. In het artikel stond ook een geblurred voorbeeld met allemaal zwarte vormpjes. In het plaatje zou een herkenbaar 3D-object zijn verborgen. Het kostte wel wat moeite, maar ineens zag ik het 3D-effect. Verbazingwekkend. Door op een kleine afstand, gefocust met beide ogen naar het middelpunt van de afbeelding te kijken zie je ineens een 3D-plaatje uit de chaos oprijzen.
Iedereen kent het inmiddels wel onder de naam Magic Eye, wat de naam van een boekenreeks is. Het werd destijds een ware rage. Ook een fascinerende 3D-techniek waarover je je kan blijven verbazen. Over het onderwerp is veel meer te vertellen en bestaat al veel langer dan de hype. Op de Engelse Wikipedia vind je een lang artikel over het auto-stereogram. Interessante materie, ook voor wie geïnteresseerd is in random. Voert nu allemaal te ver en ik ga nu mijn laatste onderwerp behandelen.
§ De Spheree
Ik begon dit artikel met de uitleg over het nep-3D-hologram van Michael Jackson, maar ik presenteer hier op het eind een recent concept voor een 3D-techniek die je van alle kanten, real-time kan bekijken en manipuleren. Ik ontving van Lester onderstaande link waar je het artikel kan lezen. In het Engels en niet helemaal goed te volgen omdat het volgens mij ook niet expliciet uitlegt wat er aan de hand is. Het is geen hoax, maar hoe analyseer je de claims en de beelden?
The Spheree - See 3D animations from any angle - discovery.com
Maar je kan ook gelijk onderstaand filmpje bekijken en dan daaronder mijn korte uitleg en toelichting lezen hoe ik denk dat het werkt en niet werkt. Is het echt 3D?
Op YouTube is bij de reacties een nogal vage toelichting van een van de makers te vinden:
<< We have created Spheree, a personal spherical display that arranges multiple blended and calibrated mini projectors to transform a translucent globe into a high resolution perspective-corrected 3D interactive display.>>
Het concept van de Spheree is dus dat je in een bol van semi-transparant materiaal een object of animatie kan zien en zoals ze beweren in 3D. En je kan het van alle kanten bekijken. Met behulp van een aantal gewone pico-projectoren wordt een beeld op de binnenkant van de bol geprojecteerd en wat een normale weergave geeft door een algoritmische versleuteling voor een bolvorm. Ik denk dan gelijk aan een anamorfotisch effect en dat je de beelden van de buitenkant toch in de bol waarneemt en met een suggestie van 3D. Of wordt er binnenin de bol een beeld geprojecteerd? Ik denk het niet. En de meerdere projectoren zijn -vemoed ik- niet bedoeld om een beeld in 3D te projecteren, maar om de diverse hoeken te laten zien als je de bol manipuleert met de infra-rode headbands?
Aan het begin van het filmpje is te zien hoe een camera rondom de globe beweegt en je steeds ziet hoe de afbeelding zich aanpast aan de view van de kijker. Maar je kan er dus niet met tien man tegelijk omheen lopen en het 3D-beeld van alle kanten bekijken. Alleen vanuit één point-of-view kan je het beeld zien.
Er is dan ook sprake van headbands op je lichaam die via infra-rood je positie bepalen. Er is geen volledig 3D rondom in de bol, want de beelden passen zich aan op de positie van de enkele toeschouwer. Om de afbeelding of animatie van alle kanten vanuit een point-of-view te zien zijn de projectoren nodig. Iedere projector projecteert een nieuw beeld vanuit een ander point of view.
Wel vind ik overduidelijk dat de camera rondom de globe misleidend is. De cameraman is ook uitgerust met de headbands en met de camera passen de beelden zich aan.
En dan kan ik er naast zitten voor wat betreft het anamorfotische aspect van The Spheree. Krijg je de illussie van 3D doordat de bolvorm ervoor zorgt dat je de projectie in het midden van de bol waarneemt of doen ze het waarschijnlijk anders? Is het een techniek met veel computer-data die een 'God's-eye-view' simuleert? Ik zou het willen weten.
§ Voetnoot
Maar wat verstaan we nu precies onder 3D? Ik bedoel dan dat het gaat om de dieptewerking tussen voor en achter en niet over de mogelijkheid om in 2D rondom een object te kijken. Toch wordt 360-graden-fotografie, de technieken met een 'Gods-eye-view', soms met heel veel lenzen in de rondte, en 3D-modeling ook een 3D-techniek genoemd. Ik snap dat wel, maar mijn verhaal ging over het sterke effect van twee 2D-afbeelingen die je met een stereoscopische techniek als drie-dimensionaal kan ervaren. Ook al kan je er niet altijd zelf omheen kijken.
Toch toont deze pagina aan dat 3D vele gedaanten en technieken kent. Lester stuurde nog een opmerkelijk voorbeeld van een bedrijf dat 3D-afbeeldingen van objecten kan maken en die kan bevriezen in een stuk kunststof. Hoe het precies werkt doet niet zoveel ter zake. Maar wel een pregnant voorbeeld dat het soms moeilijk is te definiëren wat 3D precies is. Robèrt met de pijp.
§ 3D
3D is al een fascinerend fenomeen vanuit onze biologie, maar ook de kunstmatige representaties en huidige 3D-technieken vind ik uitermate boeiend. We staan pas aan het begin voor wat er allemaal nog meer mogelijk wordt in de toekomst. Ergens blijft het een gimmick, maar het is een onderwerp dat je in al zijn dimensies serieus mag nemen.
Ik ben nu klaar met mijn schrijfbeurt over 3D.
§ Het echte leven
Tot slot. Reacties, op- en aanmerkingen zijn welkom en wil ik graag in overleg onder deze pagina opnemen. Aan de bovenstaande tekst wil ik niets veranderen. Ik bedank mijn goede vriend Lester voor de jarenlange discours over dit en andere onderwerpen. Hij heeft jaren terug ook zelf een concept bedacht voor een interface voor virtual reality waarbij je in een bol staat en de werkelijkheid met en zonder headset kan ervaren en besturen. Hier kun je het concept lezen.
En Lester en ik vonden virtual reality fantastisch, maar je moet er wel een echt biertje bij kunnen drinken.
DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
September 2014
Reacties en Updates
15 maart 2016
Er verschijnen nog steeds veel berichten over de ontwikkelingen rondom virtual reality. En afwachten hoe het allemaal verder gaat als de Oculus Rift op de markt komt.
Ik vind het nu een goed moment om deze pagina en de vele updates van mij nu te sluiten. Het is meer dan voldoende beschreven en vastgelegd. Hartelijk dank voor de inzendingen en ik dank u voor de aandacht.
6 Januari 2016
De Oculus Rift gaat 699 euro kosten en je hebt er waarschijnlijk een nieuwe en dure pc voor nodig. De beoogde hand-controllers komen pas later dit jaar op de markt. Is het allemaal te duur of wordt het straks massaal verkocht? Ik weet het niet.
Oculus Rift kost 699 euro - nu.nl
23 December 2015
2016 staat voor de deur, gaat virtual reality straks echt doorbreken? En hoe zal het met de Oculus Rift gaan, maar ook met de Google 3D-cardboard? Laatste nieuws van Google is, dat ze interactieve 360-graden films op YouTube gaan zetten met de nieuwe mogelijkheden van storytelling, poly-lineaire verhaallijnen en 3D-geluid.
Google is bringing interactive 360 degree films to YouTube - The Next Web - thenextweb.com
2 December 2015
__
Kees van Kooten (Koot en Bie, Keek op de Week) met zijn poor man's virtual reality. Verder onderaaan is de hele scène aan te klikken op YouTube. Dit is een screenprint van het embedded frame. Ik verzamel nu (passief) speciale foto's van mensen met een headset. Ik heb er nu vijf. Kom maar op.
28 November 2015
<< We're comfortable calling Oculus' first consumer product a comfortable and surprisingly powerful entry-level virtual reality experience. If you're already part of the Samsung Galaxy ecosystem and have a compatible phone, $100 is a steal to try it out. I wouldn't recommend buying an expensive Galaxy phone just to try it, but if you're considering a new phone and have any interest in trying out virtual reality at home, the Gear VR should be an important factor in your decision. >>
The new Gear VR proves virtual reality is finally consumer-ready - arstechnica.com
22 November 2015
En iedereen heeft het nu over het virtueel bewegen in een wereld met een vr-headset, maar ik lees nergens over simpele 3D-video-camera's, (of smartphones!) waarmee je zelf een 3D-filmpje kan maken en met wat software goed op YouTube kan zetten. Geschikt voor de cardboard en de Rift. Dan zijn het wel statische 3D-filmpjes, maar zijn zeker leuk. Of een live 3D-webcam voor sociale interactie (Facebook). En met software zou je de twee beeldkanalen ook om kunnen zetten naar één samengesteld beeld voor een rood/groen-brilletje. Heb je geen headset nodig.
8 November 2015
Vandaag (zondag) heeft de New York Times meer dan één miljoen virtual-reality-cardboards verspreid en maken ze vr-reportages.
2 November 2015
Virtual-reality-pionier Scott Fisher heeft deze zomer een showreel op YouTube gezet met een van de eerste demo's van virtual reality en telepresence van de NASA uit 1987. Ik kan me de video met in de ruimte zwevende menubars in 'dataspace' nog goed herinneren. Interessante vr-archeologie. En kijk verder op zijn kanaal voor een aantal andere verwante video's. Scott Fisher heb ik in een van die jaren ontmoet - en een pizza mee gegeten - tijdens het festival Image & Sound over nieuwe media in het Haags Filmhuis.
Telepresence in Dataspace NASA Ames VIEWlab, 1987 - Scott Fisher - NASA - YouTube
(Tip GertJan)
__
En Kijk hier eens naar:
Onduidelijk hoe of wat, maar met google kom ik erachter dat het om een vorm van augmented reality gaat met projectie van een beamer. Maar in de presentatie wordt het allemaal mooier, onduidelijk en ergens misleidend voorgesteld. Is ook lastig om een 3D-ervaring in 2D te representeren.
(Tip Marco Raaphorst)
__
Ik snap de pointe, je kan dan niet alleen met een camera van links naar rechts pannen, maar je kan je ook met een interface van voor naar achter door een real-life-video in vr bewegen. Maar of het allemaal ook goed werkt? En wat doe en kan je er verder mee? En je kan maar over een beperkte afstand de focus verleggen. Maar ja, zoiets moet je eerst echt zelf zien en beleven. Light fields vr.
Lytro refocuses to create a groundbreaking vr camera - wired.com
(Tip Lester)
20 Oktober 2015
New York Times lanceert vr-project en verspreidt miljoen Google cardboards - nu.nl
26 September 2015
YouTube kan ook 3D-films vertonen en produceren, gewoon met een rood-groen brilletje. En dan iedereen met zo'n 3D-camera of 3D-webcam.
19 September 2015
Ik heb een tijdje met de Google VR-cardboard kunnen rondkijken in een aantal applicaties met een iPhone 5. Maar ondanks de garantie dat het ook met een iPhone goed is te bekijken, klopt dat niet. De beelden vallen niet over elkaar heen.
Toch kreeg ik wel enige indruk van de mogelijkheden van rondom kijken. Het is behoorlijk beeldvullend en als je je hoofd beweegt past het beeld zich gelijk aan. De resolutie is ook goed.
Toch ook nog een 3D-illusie gekregen bij een meer abstracte wereld.
Het werkt wel goed met de grotere Android-toestellen en die ik later een keer ga proberen. Ik ben niet teleurgesteld, maar door het ontbreken van het 3D-effect met de iPhone nu ook niet razend-enthousiast.
[ Enkele premature conclusies die ik voor mijzelf wil trekken zijn, dat je aan een vr-cardboard genoeg hebt om het te beleven, ook door de gyroscopische techniek in de smartphones. Een dure Oculus Rift is niet nodig. En ik vrees ook dat het toch om korte gimmicks zal gaan en zelf heb ik geen enkele behoefte om met een 3D-bril bijvoorbeeld een film of sportwedstrijd te zien. Het zit allemaal te dicht op je ogen en bedenk dat een 3D-beeld geen exacte kopie is van de werkelijkheid, maar een vervorming van twee platte afbeeldingen die in onze hersenen schijn-diepte creëren. Moeilijk om uit te leggen. Ik begin sterk te twijfelen of de Oculus Rift straks de revolutie wordt die nu wordt voorspeld. Het zou op termijn nog eens sterk kunnen tegenvallen. ]
__
En vandaag een algemeen artikel in de Volkskrant over virtual reality. Geen bijzonderheden.
Op reis door een virtuele werkelijkheid - volkskrant.nl
__
En dat ik nu niet heeel positief ben over vr en dertig jaar geleden wel enorm enthouiast, heeft er ook mee te maken dat mijn computerscherm en pc-omgeving enorm is verbeterd. Een computer is ook een vorm van virtual reality. Ideale interface, voor tekst, beeld en geluid.
15 September 2015
Ik denk nu aan vroeger, aan een klein MS-Dos-programmaatje voor met een simpel kleurenscherm. Met dat programma kon je lijntekeningen en seguenties maken van draadmodellen in stereoscopisch 3D. Er zaten een paar voorbeelden bij, waaronder een draadfiguur die op een fiets reed en een zweefvliegtuig dat door de lucht vloog. Je kon ook zelf modellen en animaties maken met cijfer- en coördinatencodes. Ingewikkeld maar ook simpel. Het zag er toch verrassend uit met een rood-groen-brilletje.
__
<< Ik herinner me ze vooral van de Haagse speeltuin de Bataaf. Je stopte een dubbeltje in een kijktoestel en dan flipten er voor je ogen een honderdtal plaatjes uit een mechanische carrousel als een kort filmpje voor je ogen. Meestal slapstick. DJ >>
Ik heb later ook van die flipboekjes gekocht. Handmatige rits-animatie. Vernuftig en vaak met humor.
__
En voor mijn kinderen verzamelde ik viewmaster-schijfjes die ik vooral kocht op de vrijmarkt met Koninginnedag. Een grote koektrommel vol. En dan op een druilerige herfstige zondagmorgen tevoorschijn halen.
__
Over vr kun je veel fantaseren, heb ik ook gedaan en zou het nu ook willen doen. Naast Telerama (een live stereoscopische kijkpaal van panorama Mesdag met een 3D life-blik op Scheveningen) dacht ik destijds ook aan een virtuele krant. Er was nog geen internet. Ik stelde me voor dat je een bril op hebt met een aluminium papier in handen. Via de vr-bril en de interface kan je dan artikelen lezen, maar ook filmpjes op de pagina's aanklikken ...
Maar dat willen mensen niet en is ook niet nodig. Met een tablet, pc of mobiel ervaar je het beter en is het onderdompelend genoeg zonder bril.
...
Drie blote snoepjes van de week. Kan je met je vr-headset een vrouw kiezen en doet ze een full striptease van drie minuten in 3D voor een euro. Ik heb het idee gestuurd naar de Nederlandse Playboy. Bij succes verwacht ik een grote hazelnoot-schuim-crèmetaart waaruit een blote danseres uit tevoorschijn springt.
12 September 2015
Wat is nu een goede definitie van virtual reality? Ook een roman zou je daaronder kunnen laten vallen en dertig jaar geleden werd er een door een computer gegenereerde wereld onder verstaan. Live-action heette telepresence. En nu is het een verzamelnaam geworden van beide technieken al dan niet gekoppeld aan een headset, maar het is ergens ook nog wat meer. Het zit allemaal nog in een beginfase.
En nu ken ik de 360-graden-camera, bijvoorbeeld die van Yellowbird, maar dat is in 2D. Toch werkt het ook op de Oculus Rift en ik heb aangenomen dat je dan door de headset twee identieke beelden ziet om het te ervaren. Want virtual reality is meer dan alleen diepte, het gaat ook om de gehele onderdompeling, toevoegingen en interactiviteit. Bijvoorbeeld ook een ventilator aan bij een vlieg-applicatie.
Werken met een 2D-360-gradencamera is ook goedkoper en sneller kwa data. Maar ergens is het dus al weer achterhaald met de 3D-360-graden-camera's.
Dan nog over 2D en een headset. Je kan er ook films mee bekijken en dat werkt natuurlijk het beste met 3D-films, maar ik lees ook dat je er alle films mee kan bekijken met een indringende bioscoopervaring. Of samen met anderen delen. En dan zou het dus ook om 2D-projectie gaan, waarbij mogelijk de bioscoopsetting wel 3D is. Ik kan er verder niets over vinden op het internet hoe dat precies zit. Met de headset heb je een grotere surround-ervaring dan bij een beeldscherm, ook al is er geen diepte.
Interactieve 2D-applicaties zijn ook interessant voor mensen die geen geen diepte kunnen zien.
En tot slot. Ik heb meerdere malen een 360-graden-film gezien in een grote ronde ruimte, de beste was in Disneyland. Dat is niet met 3D, maar de ervaring is heel intens, je hersens laten je virtueel bedriegen, en bij alle bewegingen op het doek beweegt je lichaam mee. Ook dat is een vorm van een virtuele werkelijkheid, een immersive reality.
__
Van 29 oktober tot en met 1 november zijn er de Dutch vr-days in Vondel CS in Amsterdam. Ik hoop dat ik er virtueel bij kan zijn.
Dutch vr-days - dutchvrdays.nl
En hier nog twee linkjes met Nederlandse vr-bedrijven.
Purple Pill - purplepillvr.com
De body's van de 3D-camera's printen ze uit met een 3D-printer!
[ Jaunt is ook Nederlands, maar zit in Silicon Valley. ]
__
De VPRO experimenteert met vr en met applicaties voor op je smartphone. Ze verkopen ook een eigen cardboard. Hier hun tweede en laatste vr-experiment.
De Peepshow - VPRO VR - vpro.nl/medialab/nieuws
(Met dank aan GertJan)
__
En nog een ingezonden link van Lester over tekenen in de vrije ruimte met vr. Met een clip voor het congres The Future of storytelling 2015.
How a Disney-artist deceptive vr-demo still heralds a new digital art future - arstechnica.com
10 September 2015
Vanavond voor de tweede maal een zogenaamde virtual reality-demonstratie in De Wereld Draait Door. Maar het ging niet om een virtual reality die met een computer real-time wordt gegenereerd, maar om live-action beelden met een 360-graden-camera. Er werd een headset van Jaunt gepresenteerd. Maar was het ook 3D? Ik dacht het niet.
Ja is 3D.
Technology - Jaunt VR - www.jauntvr.com
Hoe dan ook interessant en er zijn meer kapers op de kust met een eigen headset anders dan de Oculus Rift. Een strijd tussen hardware en content. En werken aan een standaard.
En hier het item uit de Wereld Draait Door.
virtual reality in je huiskamer - dewerelddraaitdoor.vara.nl
2 September 2015
De Oculus Rift komt dus in 2016 op de markt. Maar wordt het straks ook de hype zoals overal wordt voorspeld? Realiseren mensen zich wel dat ze dan een nieuwe, snelle pc moeten kopen van minstens 1.000 euro? De bril gaat niet op een laptop werken, en alleen onder Windows.
Komt er ook voldoende interessante echte vr-content beschikbaar, behalve dan schietspellen? Het zou mij niet verbazen wanneer de bril straks vooral gebruikt gaat worden als 3D-scherm voor live-action beelden en films en draait het vooral op blote borsen uit. Afwachten.
En nu al lees ik overal over virtual reality, maar dan niet als een digitaal gemaakte wereld die je in 3D kan verkennen, maar ook als benaming voor statische 3D-live-action. Bijvoorbeeld voor het bekijken van koophuizen of vakantiebestemmingen.
En ergens ben ik sceptisch, maar ik vind het ook fantastsch dat het nu beter lukt dan dertig jaar geleden.
__
Mozilla gaat ook in vr. Exploreer zelf verder, maar hier een kennelijke virtual reality-3D-animatie.
Demo - mozvr.com/projects/monkeys
__
En naast de dure Oculus Rift is er al lang de goedkope variant van Google, de kartonnen VR Cardboard, nog geen twintig euro. Voor met een smartphone die je erin moet steken. Niet gezien, maar lijkt me uitstekend voor een 3D-ervaring.
VR Cardboard - google.com/cardboard
__
En vr-pionier Jaron Lanier was recentelijk ook weer in het nieuws.
27 Juli 2015
Dingetje tussendoor. Ik kwam onderstaand geanimeerd-gifje toevallig tegen op een webpagina van de New York Times. En toen ik een paar keer keek, leek het ergens 3D, maar is het natuurlijk niet.
__
Hologram-performance stilgelegd door politie Indiana - arstechnica.com
En in het artikel wordt nu het bewijs gegeven dat het hologram van Tupac en Michael Jackson een truc is.
'[Hologram USA] argued that it has patented technology based on the Pepper's Ghost illusion that paved the way for a performance by "Tupac" in 2012'.
Tip van Lester.
28 Juni 2015
Inzending van Lester. Voor mij een onduidelijk verhaal, ondanks het filmpje. Er wordt toch op iets geprojecteerd wat ze nu een laser-plasma noemen. Geef het mee voor de liefhebber,
Touchable mid air 3d laser display - singularityhub.com
Wellicht hier wat duidelijker. Er worden punten in de lucht geïoniseerd voor een laser-display.
Een doorbraak?
Pulse laers used to create 3D-display in mid air - geek.com
13 Juni 2015
De Oculus Rift komt dus in 2016 op de markt. Maar er zijn meer kapers op de kust. Steam VR met laser-sensoren voor handcotrolling.
Steam VR met laser-hand-controller - arstechnica.com
__
En vervolgens een bericht in Wired en wordt duidelijk waarom de Oculus Rift nog op zich laat wachten. Een grote beperking van de Oculus Rift was dat het geen virtuele handbesturing heeft, maar daar hebben ze nu een oplossing voor gevonden. Het heet Oculus Touch.
Oculus Touch virtual reality - wired.com
2 Mei 2015
Eerste indruk: indrukwekkende hologrambril mist verfijning - nu.nl
Eerste ervaringen met de HoloLens van Microsoft - tweakers.net
17 April 2015
Promotiefilmpje van een 360-graden 3D-projector. Maar hoe zit het met de opname-camera?
14 Maart 2015
Consumentversie Oculus Rift mogelijk niet in 2015 op de markt - nu.nl
12 Maart 2015
14 Februari 2015
Speelgoedfabrikant Mattel kondigt een nieuwe versie aan van de aloude View Master, maar dan nu in een vr-versie voor met een smartphone. Het wordt een opzetstuk waarbij je kennelijk ook een ronde schijf in moet steken. Waarom is mij niet geheel duidelijk. Meer informatie met een voor mij onduidelijk filmpje:
Google and Mattel reimagine the View Master for 2015 with virtual reality support - thenextweb.com
__
In 1993 waren Van Kooten en de Bie al visionair. The poor man's virtual reality.
29 Januari 2015
Wordt 2015 het jaar van de virtual reality?
Van Twitter.
22 Januari 2015
Afwachten, maar ik vind het veelbelovend, vooral door de interface met je handen in de vrije ruimte en het geven van stemcommando's. Maar weer natuurlijk geen hologram en de vraag is of het ook echt 3D is. En ik heb wel meer vragen.
Microsoft verrast met nieuwe hologram-bril: De HoloLens - nos.nl
NASA werkt virtueel op Mars met holografische bril Microcoft - nos.nl
Hoe werkt de indrukwekkende HoloLens van Microsoft? - nu.nl
29 November 2014
Een nieuwtje uit de wereld van de videoclip en dat uit Nederland komt. De band Steye & The Bizonkid hebben met het bedrijf Yellow Bird een 360-graden-clip gemaakt die met de Oculus Rift is te ervaren. Het zijn computergraphics en is niet in 3D. Toch aardig om zonder bril te bekijken en doorheen te navigeren. Bekijk de clip.
What do we care - Steye & The Bizonkid - steymusic.com
Vier minuten in een ander universum - parool.nl
24 November 2014
De NASA heeft een stereoscopische foto van de komeet 67p gepubliceerd. De foto is gemaakt door de komeetlander Philae. Fascinerend 3D-effect met brilletje op.
Comet landing in 3D - NASA-JPL
25 November 2014
Er is een crowdfundingproject gestart om een vr-bril te maken die werkt met een iPhone 6.
Pinc combineert vr-bril met iPhone 6 - nu.nl
In een artikel van afgelopen augustus worden de plannen van de grote vr-producenten besproken, de Oculus Rift van Facebook, Project Morpheus van Sony en Gear VR van Samsung.
Dit zijn de vr-brillen van de toekomst - nu.nl
Er hangt veel in de lucht, maar de vraag blijft of het in de nabije toekomst ook echt gaat aanslaan bij de consument en of er ook genoeg interessante toepassingen worden gemaakt.
31 Oktober 2014
Weer een ingezonden linkje van Lester en twijfelachtig om het hier op te nemen, maar doe het wel. Als je het artikeltje twee maal leest en het korte filmpje bekijkt kom je er misschien achter wat het precies is. En er wordt denk ik ook hier gemystificeerd, in plaats van verhelderd. En ik neem het ook op omdat kunstmatige tastzin ook een vorm van 3D is. Maar ik zal mijn interpretatie en uitleg geven over de technologie.
Het gaat om een systeem dat HaptoMine wordt genoemd. Je zou hiermee in de ruimte met je vingers een hologram kunnen bedienen, zoals een keyboard of een cijfer-grid voor een pincode. En dan voel je ook de natuurlijke indruk op je vingertoppen.
Maar het is geen echt hologram, het is waarschijnlijk weer gewoon projectie op een stuk folie-glas, een soort touchscreen. Daar wordt een computerbeeld op geprojecteerd. Waarschijnlijk zit op de beamer ook een apparaat dat gericht ultrasoon geluid afgeeft om het gevoel in je vingers te creëren. Maar daarover wordt niets verder toegelicht. Wel wordt geschreven dat met infrarood je vingers in de holografische ruimte (lees display) worden gedetecteerd en real-time feed-back wordt gegeven, ook met wat je op het scherm ziet. Dat betekent mogelijk ook dat je het scherm niet hoeft aan te raken.
En in het filmpje zie ik ook even heel onduidelijk een shot van een spiegel.
Kortom een vaag verhaal en mogelijk totale onzin met zo'n beperkte en geheimzinnige uitleg.
Ultrasound makes hologram keyboard touchy-feely - newscientist.com
23 Oktober 2014
Het bedrijf Magic Leap heeft ruim 500 miljoen dollar opgehaald voor het verder ontwikelen van hun nog geheimzinnige technologie om augmented reality en virtual reality in stereoscopisch 3D te projecteren in de vrije ruimte. Wat het precies is, is nog onduidelijk en ik volsta met een kwoot uit een artikel op de site van Road to vr.
<< Magic Leap appears to be working on an augmented reality wearable which uses a lightfield display that can apparently generate very realistic looking imagery, not only from a graphical standpoint, but also from physiologically accurate standpoint—possibly utilizing a lightfield’s unique ability to render imagery that has perfect stereoscopy, including accurate accommodation and vergence. >>
Magic Leap - Digital lightfield - Road to vr
Tip via Lester.
16 Oktober 2014
Jelmer Luinstra testte voor de Volkskrant de Oculus Rift vr-bril in het West Fries Museum. Voor het museum is het gebruik van de bril een wereldprimeur.
Oculus Rift-bril in Westfries Museum: een 'testritje' door het verleden - volkskrant.nl
14 Oktober 2014
Om terug te komen op anamorfoses in een spiegelobject. Hoe werken spiegels eigenlijk? Je ziet 3D in een spiegel, maar toch is het in een plat vlak. Ik weet niet hoe het zit. Iemand een antwoord?
DirkJan
12 Oktober 2014
Lester stuurde me een linkje met weer een goedgelovig verhaal met een live-clip en het is weer een zuivere Pepper's ghost in 2D die aangeprezen wordt als een echt, bewegend 3D-hologram. En het gaat nu om een populair, digitaal, Japans figuurtje (Miki) waar de vormgeving het holografische karakter moet benadrukken door met name de monochrome blauwe kleur. Het is misleidend. Met het hologram van Tupac maakten ze ook een soort computer-graphic van de rapper, zodat het dan meer lijkt dat het uit een digitaal-kastje komt met laserstralen die in de ruimte worden geprojecteerd. Maar bij Michael Jackson was het 'gewoon' een -al dan niet nagemaakte- fimopname. De illusie is best leuk, maar heeft allemaal niets met 3D-holografie te maken.
Digitale Japanse popstar-hologram - Hatsune Miki - David Letterman - discovery.com
En op zich biedt de fake-holografie genoeg mogelijkheden om real-time live-presentaties te doen met gewone mensen. Je kan sprekers (met directe feedback van toeschouwers), zangers, of wie dan ook, op meerdere plekken tegelijk live een realistisch podium bieden voor een groot publiek. Een vorm van telepresence. Dat is ook al gebeurd. Maar ja, dan moet je de zalen wel aanpassen voor de spiegel, projector en folie.
De actuele aandacht voor die zogenaamde 3D-hologrammen gaat vooral uit naar artiesten die dood zijn en via een hologram tot leven worden gewekt. Is dat wel verantwoord en wie strijkt het geld op van zo'n performance? Die discussie is een levend onderdeel van de illusie en waarom de gebruikte techniek niet snel wordt doorgeprikt.
Op het internet ben ik een Nederlands bedrijf tegengekomen dat de hologram-truc aanbiedt voor reclame-doeleinden, bijvoorbeeld in kleine displays. Ook prima, maar ze schrijven op hun site niet hoe het werkt.
8 Oktober 2014
De research-afdeling van Microsoft heeft een demonstratie gegeven van een niet stereoscopische, maar interactieve 3D-omgeving in een kamer voor gaming. Met behulp van Kinect en diverse projectoren wordt een 3D-omgeving op wanden en objecten gecreëerd van augmented-reality die zich aanpast aan de positie en de handelingen van de gamer(s). Het zogenaamde holodeck-systeem zal niet verder worden ontwikkeld voor consumenten. Meer toelichting over de technologie en demo's:
Microsoft demo's holodeck-gaming - arstechnica.com
15 September 2014
Op Prinsjesdag biedt de NOS via de virtual reality-bril van Oculus Rift de mogelijkheid om live de troonrede in 3D te beleven. De registratie wordt geproduceerd door het videobedrijf Yellowbird met behulp van een 360-graden-camera. Maar dat is dan geen VR, maar telepresentie en mogelijk niet met stereoscopische diepte. Toch interessant en ga ik nader uitzoeken.
De site van Yellowbird geeft aan dat het om 360-graden-opnames gaat, surround-video. Geen diepte-3D.
Special-effects-veteraan Douglas Trumbull heeft een nieuwe techniek gepresenteerd voor 3D-filmprojectie met 120 frames per seconde en met laserprojectie om de 3D-cinema te revitaliseren.
14 September 2014
Diederik Jekel licht wetenschap toe, onder meer op tv. Dat weet ik sinds vandaag. Ik stuurde hem een tweet en kreeg antwoord.
7 September 2014
GertJan Kuiper, die onlangs een demonstratie zag van een 3D-tv zonder bril, heeft een berichtje over mijn stuk op Twitter en Facebook gezet. Zijn posting op Facebook inspireerde datajournalist Frédérique Ruys (man) tot een bericht op Facebook met een origineel idee en knutselwerkje:
Thanks to GertJan's inspiring post on 3D illusions, I puttered away in making a projection of 'Pepper's Ghost' - an ancient technique but so much easier with a smartphone!
The so-called holographic projection of Michael Jackson dancing on stage (and many other vanishing tricks) are based on the same principle...
* spoiler alert *
Ik had nog wat tweets verstuurd over deze pagina, maar zonder respons. Behalve van Piet Schreuders. Maar hij kan ook geen 3D zien, net als Lester (en Marc). Hij vindt 2D meer dan voldoende.
Mijn goede Haagse contact Marco Raaphorst maakte een kort aankeilertje over mijn pagina op zijn blog:
De hologram-hoax: het terugtoveren van dooie popsterren
En op zijn minst voor Nederland is mijn ontmaskering toch wel een primeurtje.
Reacties naar: DirkJan Vos: d.vos35@chello.nl
( klik op logo voor HOMEPAGE )