Apologie van een acteur
2000 - No TV!

DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl

Amsterdam - Den Haag 1960

(De onverwachte man) Jules : Ook al zit ik opgesloten in een riool... Regisseur: Stop! Je praat veel te zacht, en het klinkt veel te bescheiden. Je moet harder praten en met meer overtuiging... "En toch ben *IK* de koning van het oneindige heelal". Ja? Jules : Ok. Nog een keer...

__

[ In 1987 behoorde acteur Jules Croiset tot de personen die de opvoering van Het vuil, de stad en de dood van Rainer Werner Fassbinder (de afstudeervoorstelling van de jonge regisseur Johan Doesburg) in Rotterdam trachtten te verhinderen. Hij ging hierbij zover dat hij dreigbrieven schreef en zijn eigen ontvoering in scène zette. Al spoedig ontmaskerde de Belgische politie de daad. Over de gebeurtenissen schreef hij het boekje Met stomheid geslagen (1989). Harry Mulisch schreef over dezelfde affaire het boekenweekgeschenk Het theater, de brief en de waarheid (2000), dat Freek de Jonge inspireerde tot zijn voorstelling De conferencier, het boekenweekgeschenk en de leugen. In 2000 wilde Doesburg de voorstelling opnieuw opvoeren. ]

__

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Tue, 21 Mar 2000 13:26:34 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Het vuil, de stad en de dood maar weer eens (repost) ------------------------------------------------------------------ Op Sat, 18 Mar 2000, Wijbrand Schaap schreef: > Het plan voor opvoering stond al sinds het aantreden van Doesburg > in de beleidsstukken van HNT, maar tot dit jaar waren die nooit echt > openbaar, en heeft ook niemand erom gemaald om ze tot in detail in > te kijken. Doesburg is dus niet opportunistisch ingegaan op de > affaire, het is eerder omgekeerd: de journalist van de HC is de > al langer bekende feiten gaan onderzoeken. Tja... Ik heb altijd de indruk gehad (en iets meer dan dat) dat Doesburg het stuk indertijd wilde opvoeren om een rel te veroorzaken. Dat is hem goed gelukt en heeft het fundament voor zijn verdere carriere gelegd. Waarom Doesburg het stuk alsnog wil opvoeren is mij een raadsel. Veel voor de hand liggender zou zijn geweest dat Doesburg zelf -en met een schrijverskring om hem heen- een stuk zou maken over de affaire Croiset. Groet, DirkJan ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Tue, 21 Mar 2000 13:54:06 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Het vuil, de stad en de dood maar weer eens (repost) ------------------------------------------------------------------ Op 21 Mar 2000, Pieter Bots schreef: > DirkJan (diedjee@dds.nl) wrote: >> Tja... Ik heb altijd de indruk gehad (en iets meer dan dat) dat >> Doesburg het stuk indertijd wilde opvoeren om een rel te >> veroorzaken. Dat is hem goed gelukt en heeft het fundament voor >> zijn verdere carriere gelegd. > Dat denk ik nu weer niet. Wanneer je als volslagen onbekende > je examenvoorstelling op de regieopleiding maakt, ben je daar > volgens mij helemaal niet mee bezig. Doesburg is nooit van plan geweest -zo jong was ie ook niet meer- om onbekend te blijven. Hij had en heeft duidelijke ambities en dat wist hij toen ook al heel goed te focussen. En Doesburg is verder een charmante praatjesmaker. ;-) Groet, DirkJan Hij heeft het in ieder geval wel op eigen kracht ver gebracht... En in Den Haag noemen ze een praatjesmaker ook wel gewoon ouwehoer! ;-) ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Tue, 21 Mar 2000 14:07:59 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: mulisch, het boekje en de dialoog ------------------------------------------------------------------ Op Mon, 20 Mar 2000, Don Duyns schreef: > Het bewijst mijn wellicht wat boude stelling dat de meeste > romanschrijvers geen dialoog kunnen schrijven (al heeft Harry Mulisch ooit > toneel geschreven). > Het boekje als geheel viel me ook wat tegen, al is de constructie > interessant. > Zo, nu ga ik zelf weer schrijven. Ik vind het veel opvallender dat niemand anders op het idee is gekomen om met deze affaire, bijvoorbeeld voor toneel of film, iets te doen. Groet, DirkJan ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Tue, 21 Mar 2000 18:49:12 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: mulisch, het boekje en de dialoog ------------------------------------------------------------------ Op Tue, 21 Mar 2000, Don Duyns schreef: > > Ik vind het veel opvallender dat niemand anders op het > > idee is gekomen om met deze affaire, bijvoorbeeld voor > > toneel of film, iets te doen. > Daar heb jij weer gelijk in. Maar wie zou Jules Croiset moeten > spelen? Jack Wouterse waarschijnlijk. Natuurlijk Jules Croiset _zelf_! En dat is geen grapje hoor. ;-) > En Theo van Gogh als de geest van R.W.M. Fassbinder. Welnee, asjeblieft niet... Let me think... Als Gerard Tholen nog zou leven, dan lijkt hij mij de ideale acteur. Noem nog us een opgeblazen, drankzuchtige, zweterige acteursnicht..? Die zo'n rol kan spelen bedoel ik... Mmm. En wie speelt de jonge Johan Doesburg? Gijs Scholten van Asschat met een langharige zwarte pruik, pakje Belinda in de hand en dan maar ouwehoeren... Groet, DirkJan Ik stel wel voor dat alle acteurs en er in alle scenes driftig wordt gerookt... Hoogtepunt is de scene waarin Jules zijn monoloog houdt in een grote rioolpijp en onhandig met mascara een hakenkruis op zijn blote buik tekent. Uiteraard wordt het ook een locatiestuk... ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Tue, 21 Mar 2000 18:53:05 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Het vuil, de stad en de dood maar weer eens ------------------------------------------------------------------ Op Tue, 21 Mar 2000, Wijbrand Schaap schreef: > Het zal wel altijd in nevelen gehuld blijven of het doel artistiek > was of dat het om een rel ging. Ik denk dat het een mengeling is. Het heeft hem in ieder geval mede in staat gesteld om daarna wel interessante voorstellingen te maken. Het was een slecht stuk, maar een geslaagde hype. > antisemitisch. Dat maakt het stuk historisch gezien interessant, > maar meer ook niet: het is geen reden om het nu op te voeren. Dat snap ik dus ook niet. Ik vrees dat er geen hond naar toe gaat. Groet, DirkJan ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Thu, 23 Mar 2000 13:03:08 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: mulisch, het boekje en de dialoog ------------------------------------------------------------------ Op Tue, 21 Mar 2000, Paul van Oort schreef: Ik schreef: >> Hoogtepunt is de scene waarin Jules zijn monoloog >> houdt in een grote rioolpijp en onhandig met >> mascara een hakenkruis op zijn blote buik tekent. > Mascara?????? Met scheermesjes, toch? Nee, met mascara, Croiset is echt een theaterdier. Bizar detail is dat op de avond van de ontknoping Croisets vriend Frits Barend (die ook op de dreiglijst stond) naar Belgie rijdt om Croiset op te vangen. Wanneer ze elkaar ontmoeten valt de mascara uit de jas van Croiset. Frits Barend ziet het wel, maar hij had aanvankelijk helemaal nix door... De Rijkswacht had toen al wel het stellige vermoeden dat Croiset z'n ontvoering in elkaar had gezet. Groet, DirkJan ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Thu, 23 Mar 2000 13:13:02 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: mulisch, het boekje en de dialoog ------------------------------------------------------------------ Op Tue, 21 Mar 2000, Paul van Oort schreef: > >En Theo van Gogh als de geest van Fassbinder. > GILLENNNNN!!!!!! Wie? Van Gogh of Fassbinder? De slechtste film van Fassbinder is nog altijd beter dan de 'beste' van Gogh. > Don, je slaat de spijker op z'n kop! Goeie suggestie! Ik heb toch een geheel andere kijk op de artisticiteit en het kunstenaarschap van Fassbinder (Querelle is een meesterwerk) in vergelijking met Van Gogh. Schiet me ineens te binnen dat het succes van Van Goghs film, 06, eigenlijk geheel op het conto van Johan Doesburg kan worden geschreven. Doesburg wilde namelijk een toneelbewerking maken van de Amerikaanse telefoonsexroman Vox (auteur schiet me even niet te binnen), maar kreeg daar geen toestemming voor. Toen is hij met een schrijverscollectief zelf aan de slag gegaan en wat resulteerde in de interactieve toneel-videovoorstelling 06. En daarna mocht Van Gogh er een film van maken. Alles was al klaar en voor hem gedaan en met als bijzonderheid dat de twee acteurs natuurlijk zeer goed waren ingespeeld. Van Gogh hoefde er alleen nog maar een camera op te zetten. Groet, DirkJan Ze zouden Van Gogh eens in de baarmoeder van een nijlpaard moeten implanteren en dan daarna aborteren. Niet te snel, maar na een week of 3! ;-)

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Thu, 23 Mar 2000 14:59:12 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: shit ------------------------------------------------------------------ Op Thu, 23 Mar 2000, Marinus schreef op een klaagbericht van Hans Jansen: > Wie heeft er ideeen hoe we deze nieuwsgroep interessanter kunnen > maken en de groep (reagerende) lezers groter? Daar zijn twee hele goede oplossingen voor Marinus en Hans: 1. Niet klagen en zeuren dat het allemaal nix is, anders sla je deze groep gewoon over en ga je wat anders doen. 2. Gewoon zelf bijdragen posten zonder die te verpakken in allerlei reflectief meta-geneuzel over de groep. Tot slot nog een laatste behartenswaardig advies: nieuwsgroepen nog de posters laten zich door anderen sturen of veranderen. Het enige antwoord op dingen die je niet aan staan is door _zelf_ je beste beentje voor te zetten, of door het ingebeelde zinkende schip gewoon te verlaten. Niets hoeft, alles mag! Groet, DirkJan Wie weet toevallig wat de eerste zin is die Hamlet uitspreekt?

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Sat, 25 Mar 2000 14:10:39 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------ Wie heeft er zin om eens een stukje monoloog te schrijven? Het hoeft niet, maar het kan. Ik wil iedereen uitnodigen om eens na te denken over een mogelijke apologie van Jules Croiset op het moment dat hij 'zogenaamd' werd vastgehouden in een rioolbuis. Zo'n monoloog mag best associatief zijn, maar het lijkt me aardiger om Croisets verweer toe te spitsen op zijn ideeen over zijn acteurschap en zijn motieven om dat te sublimeren in de gefingeerde rol die hij in de werkelijkheid speelde. En we hoeven totaal geen rekening te houden met wat Croiset daar zelf over dacht. Mogelijke motieven kunnen we zelf bedenken. Ik ga er verder van uit dat in de apologie de affaire op zich is afgelopen en Croiset op zijn werdegang terugblikt. Maar de monoloog is niet alleen een terugblik, de acteur verplaatst zich ook naar het actuele verleden en speelt, vertelt wat er op een aantal momenten toen gebeurde. De monoloog is dus een afwisseling van verhalen die in de verleden en in de tegenwoordige tijd worden uitgesproken. Verder is alles mogelijk... ;-) Je hoeft niet een heel stuk te schrijven, maar een paar alineaatjes of 1 onderwerp of thema kan al een goede bijdrage zijn. Ik zal een dezer dagen ook wat posten. En wanneer we volgende week wat fragmenten bij elkaar hebben, kunnen we er wellicht een heuse monoloog van in elkaar zetten. Hieronder geef ik als gegeven het kale toneelbeeld en de openingszin. Aan jullie om te kijken of je er een vervolg op kan schrijven. Veel plezier, DirkJan APOLOGIE VAN EEN ACTEUR Croiset staat met een lange, donkere jas aan op een verduisterd toneel. Hoed op, en een baard van 3 dagen. Hij staat pal voor een grote, open rioolpijp. Hij heeft zijn armen wijd gespreid, zijn hoofd gebogen. Hij kijkt op: Croiset: Al zou ik opgesloten zitten in een rioolput, dan nog ben ik een koning van het oneindige heelal... Groet, DirkJan De eerste regel is een vrije vertaling van een one-liner van Shakespeare: If I was bounded into a nutshell, I still found myself a king of infinite space. En denk aan de scene met het oogpotlood... De climax van het verhaal is de omslag wanneer Croiset besluit om zijn fantasien ook daadwerkelijk om gaat zetten in reele daden. Wanneer was dat precies, hoe bereidde hij zich voor? ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Mon, 27 Mar 2000 15:48:00 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------ Hai beste theaterdiertjes, beste Don, >> ik nodigde iedereen uit om een deelmonoloog te schrijven >> over de affaire Croiset: Don reageerde: > Hallo Dirkjan, omdat ik alles steun wat niet over Elisabeth gaat > ;-) maar wel over Mulisch \ Croiset \ Doesburg, het volgende: > (NB.: ik ga er van uit dat Jules bijkomt, zijn zelftoegediende > slaapmiddel is uitgewerkt). Je denkt dat hij het allemaal doelbewust en bij zijn volle verstand heeft gedaan, of juist niet? Was ie gek of geniaal? Ik hou het op hypomaan en juist oliedom, omdat hij eigenlijk zou moeten weten dat het uit zou komen. Of realiseerde hij zich dat juist wel en deed hij het daarom? Don schreef: EEN MAN DIE ZICHZELF 'JULES' NOEMT: Hoe ben ik hier gekomen? Wie heeft mij dit aangedaan? Wat een walgelijke lucht. Wie bond mijn handen? Wie snoerde mijn voeten vast? Kan iemand mij verdomme vertellen hoe ik hier weer vandaan kom? Ach, hoe vreselijk is mijn lot, dit riool te moeten delen met maden, ratten en blubber, wat een horreur! (roept) Hallo! Iemand daar!!! Het is Jules! Het is Jules die roept! In de val ben ik gelokt, ik goedgelovige. Ik, die niets dan het goede wil. Au, koppijn! > Nou, tot zover. Het is laat en ik ben moe, > maar ga voort! Het verradelijke en subtiele aan het verhaal is natuurlijk dat Croiset _nooit_ in de rioolpijpen heeft gezeten, dat was maar fantasie. Wat echt is, zijn z'n voorbereidingen om de 'perfecte moord' te beramen. En de climax is het moment dat hij besluit om zijn fantasien ook daadwerkelijk uit te voeren. Of zoals Mulisch erover zei: Ik ben schrijver en bedenk alles wat ik op papier zet. Croiset heeft zoiets ook gedaan, maar wat hij bedacht heeft hij ook daadwerkelijk uitgevoerd! Voor mij is dat ook de kern waardoor Croiset naar een ander bewustzijn, een andere werkelijkheid transformeerde. En hoe zou hij er op terug kijken? Spijt en schaamte, of toch ook nog verborgen trots en ijdelheid over wat hij gedaan heeft. > NB 2: wordt het geen tijd voor een stuk over Robbie Muntz: > 'de acteur die dacht dat het smaakvol was Hitler in Wenen te > imiteren'? Mwah, wel erg marginaal, triviaal en vooral ook infantiel. Ik heb niet zo'n moeite met die Muntz, het zal allemaal wel. Ik heb en kijk geen teluhvisie, dus het is allemaal een beetje vrije keus. Een ander actueel onderwerp dat zich voor drama leent is natuurlijk de affaire Peper. Ik stel me dan voor dat Bram en Nelie met een cameraman en een interviewster (dan heb je twee stellen bij elkaar) een week lang ingesneeuwd zitten in een blokhut in Noorwegen... En dan gaat het natuurlijk broeien en gisten... ;-) Groet, DirkJan Ik heb 't boekenweekgeschenk al wel liggen, maar ik wacht nog om het te lezen. De conference van Freek de Jonge heb ik zaterdag ook niet gezien. Misschien dat er van de week nog iets uit deze draad rolt en dan ga ik me daarna in de uitwerkingen van Mulisch en De Jonge zetten.

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Mon, 27 Mar 2000 16:01:59 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur (lang) ------------------------------------------------------------------ Op Mon, 27 Mar 2000, Wijbrand Schaap schreef: > Marinus schreef in berichtnieuws > >>>Veel Tekst<<<<< Daar reageer ik zodadelijk op: >> En oh ja, heel ander onderwerp maar ik vroeg het me ineens af. >> Hoe zit het met auteursrecht als je iets in een nieuwsgroep >> plaatst? Heb er veel mee te maken, maar in dit geval zou ik het >> niet weten. Iemand? O jee, de creatieve geesten gaan zich verheffen, dus oppassen geblazen. > Auteursrecht ligt altijd bij de eerste schrijver, of bij degene > aan wie die dat (zoals bij mijn werk voor de krant) voor een > bepaalde tijd heeft afgestaan. Als Dirkjan over een half jaar met > een eigen toneelstuk uitkomt, onder zijn eigen naam, en daarin > kunnen Don en Jij de eigen ingezonden teksten herkennen, dan > kunnen jullie hem een proces aandoen, nadat je eerst gewoon een > rekening hebt ingestuurd, die hij dan vervolgens niet betaalt. Of > Dirkjan is netjes en geeft bronvermelding erbij, dan is het > alweer een stuk aardiger. Hoe kun je mensen nu uitleggen wat de bedoeling is van mijn bijdrage? Moet je dan alles uitleggen? > Het gevaar bestaat natuurlijk wel dat een van de vele andere > lezers met jullie waarlijk briljante :-) bijdragen aan de haal > gaat. En dan moet je het maar net weten, waan wie je dan de > rekening moet sturen... > Even voor de volledigheid: freelance-schrijfhonorarium voor > gevorderde beginners ligt rond de 110 per uur (bruto, ex BTW). > Dus als jij die rekening van 1100 gulden alvast opstelt... Laat ik snel eindigen met een citaat van Oscar Wilde: zij die de prijs van alles weten, kennen de waarde van niets. Groet, DirkJan Er zijn dus waarschijnlijk lezers van deze groep die denken dat ze een briljante bijdrage aan de apologie zouden kunnen leveren, maar dat niet doen omdat ik, of iemand anders, misschien met hun schitterende tekst aan de haal zou gaan. Bespottelijk, maar het geeft op een leuke manier wel aan dat er zich in deze groep potentiele Jules Croisets bevinden! Niet zeuren, maar gewoon schrijven en posten!

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Mon, 27 Mar 2000 18:20:07 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur (lang) ------------------------------------------------------------------ Op Mon, 27 Mar 2000, Wijbrand Schaap schreef: > DirkJan (diedjee@dds.nl) schreef in berichtnieuws > > Hoe kun je mensen nu uitleggen wat de bedoeling is van > > mijn bijdrage? Moet je dan alles uitleggen? > Doe als Mulisch. Hoe was het ook al weer? > Wie begrepen wil worden geven geen > uitleg. OID Ik schreef toch al dat ik nix uit zou leggen? ;-) > > > Even voor de volledigheid: freelance-schrijfhonorarium voor > > > gevorderde beginners ligt rond de 110 per uur (bruto, ex > > > BTW). Dus als jij die rekening van 1100 gulden alvast > > > opstelt... > > Laat ik snel eindigen met een citaat van Oscar Wilde: > > zij die de prijs van alles weten, kennen de waarde van niets. > Klopt, Dirk. Hij die altijd vrijkaartjes krijgt om de waarde van > al dat theater te beoordelen, komt er soms per ongeluk achter wat > voor prijs ervoor gevraagd wordt. Dan ga je wel denken. En tien > uur schrijven was toch heel complimenteus? Of niet? Ik vind het er helemaal nix mee te maken hebben, dat is. Ik probeer juist duidelijk te maken dat usenet een nieuw medium is waar iedereen, alles, gratis en voor nix mag schrijven. Kom daar maar eens om bij de gevestigde instituten en raden uit H.et E.chte L.even. > > Er zijn dus waarschijnlijk lezers van deze groep die denken > > dat ze een briljante bijdrage aan de apologie zouden kunnen > > leveren, maar dat niet doen omdat ik, of iemand anders, > > misschien met hun schitterende tekst aan de haal zou gaan. > > Bespottelijk, maar het geeft op een leuke manier wel aan > > dat er zich in deze groep potentiele Jules Croisets bevinden! > Die moet je wel even uitleggen. Maar dat deed Mulisch ook. > Uiteindelijk. 'Maar', moet geloof ik 'want' zijn? ;-) Maar ik zal 't even uitleggen. Kijk: ik geef mensen de gelegenheid om iets van hun eigen, al dan niet verborgen, creatieve talenten aan te boren. Net zoals Croiset gewoon wil acteren. En dan bedenkt iemand wat, en post wat en dan slaat ineens de schrik en de hybris toe en waant de toevallige schrijver zich ineens op de berg Parnassus en begint verheven te zeuren over auteursrechten en hoe geweldig hij eigenlijk niet is. (dit is niet echt gebeurd, maar ik bedoel maar... ;-) Croiset schoot ook wat door in zijn opvattingen over zijn acteurschap. En dat vind ik wel interessant, en niet een discussie over de status van ieders bijdrage en over de hele simpele bedoeling van deze draad. Vooralsnog hebben er pas 2 mensen gereageerd... > > Niet zeuren, maar gewoon schrijven en posten! > Die laat ik staan. Niet laten staan Wijnand, maar doe er iets mee als je wilt. Groet, DirkJan Een idee, het schrijven en het posten... In Amsterdam hangen momenteel posters door de stad van de theaterproductie "De onverwachte man". Op de poster staat Croiset, en-profil, met hoed op. Hij speelt de onverwachte man. ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Tue, 28 Mar 2000 16:22:47 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------ Paul Meijer schreef in slecht leesbaar en door mij gecorrigeerd HTML-formaat: > Als we dit nu eens gewoon NIET doen en de affaire gewoon > vergeten. Als jij dat nu al eerder had gedaan, dan had je deze overbodige boodschap niet hoeven te posten... (zucht) > Vinden jullie het nou niet teveel eer om Jules Croiset (niet eens > zo'n bijster goeie acteur, wat waarschijnlijk reden geweest is > voor zijn actie want je moet ergens bekend door raken, > nietwaar?!) weer zo in de spotlights te zetten? En welke eer denk jij deze groep te willen bewijzen? Enfin... Aan dit soort niet-verzinners hebben we natuurlijk nix. En wie nog wat ideeen heeft, post ze gewoon, en negeer dit soort anti-berichten. Groet, DirkJan Ik kom zo nog terug op de monoloog...

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Tue, 28 Mar 2000 17:06:34 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------ Hai, Het is nog steeds mogelijk om een bijdrage te leveren aan de monoloog/apologie van Jules. Vanaf nu hanteer ik alleen nog maar de voornamen van de spelers. Dat is gemakkelijk en maakt het mogelijk om later wat dieper en wat persoonlijker op de karakters in te gaan. De rode draad door het stuk zijn zo'n drietal monologen van Jules. Eerst wordt hij geconfronteerd met Rainer en Johan en later voegen zich daar nog Freek en Harry bij. Het is de bedoeling dat de personages vooral met Jules, maar ook met elkaar in gesprek gaan. Een mogelijke basisstructuur zou er dan alsvolgt uit kunnen zien: 1. Apologie Jules 1 2. Johan en Rainer 3. Apologie Jules 2 4. Freek en Harry 5. Apologie Jules 3 Gisteren schreef ik al over de openingsmonoloog en liet ik Johan en Rainer oplichten. Laat ik in een paar streken het vervolg schetsen. Dan heb je misschien wat om je aan vast te houden. ... Jules ligt nu snikkend, uitgeteld op de vloer... Rainer zet zijn fles en glas op de grond en begint langzaam in zijn handen te klappen... "Bravo, bravo, bravo...", zegt hij met een Duits accent en met de klemtoon op bra. Dan stapt Johan naar voren en gaat voor Croiset staan: "Dit was nix, nix en nog eens helemaal nix..." Kern van deze scene is dat Johan met Jules in gesprek gaat en Johan hem vernietigend wil afbranden. Rainer daarentegen vind de actie van Jules wel mooi en verdedigt hem tegenover Johan. Johan raakt hierdoor uit zijn evenwicht omdat zijn grote held Rainer het niet voor hem opneemt. Op het einde van de scene is Johan boos en nukkig en gaat hij aan de rand van het toneel zitten. Na weer een monoloog van Jules verschijnen nu ook Freek en Harry op het toneel. En ook hier zien we een tweedeling, waarbij Freek vooral tegen Jules ageert en Harry er nog wel begrip voor kan opbrengen. Al was het alleen maar omdat hij door de affaire een kunstwerk heeft gecreeerd... Rainer verdwijnt in het riool en Johan zit nog steeds zwijgend te mokken. Wanneer de scene tot een afronding komt, staat Johan op en mengt zich in de discussie tussen Jules en Freek. Freek en Johan komen tegenover elkaar te staan en er ontspint zich een ferm flamegesprek. Jules probeert de zaak te sussen. Dan floept Johan er ineens uit dat hij het stuk van Rainer lekker toch gaat spelen! Harry schudt met zijn hoofd en verlaat het toneel. Freek wil nog een daad stellen, maar ook hij verdwijnt van het toneel. Dan blijven Jules en Johan alleen over en ontspint zich een slotdialoog waarin Jules tegen Johan zegt dat hij hem dankbaar moet zijn, omdat het indertijd niet spelen van het stuk hem zover heeft gebracht dat hij vorig jaar Hamlet kon regisseren en opvoeren in de Stadsschouwburg van Amsterdam. Johan wordt gek van woede en probeert duidelijk te maken dat Jules ervoor gezorgd heeft dat zijn lang voorbereidde examenstuk een fiasco is geworden. Johan zweert eeuwige wraak en verdwijnt. Jules staat weer alleen voor de rioolpijp en houdt zijn laatste monoloog. Hij steekt een fakkel aan en zegt: De beste acteur uit de geschiedenis was Jezus, de een na beste acteur was Adolf Hitler. En daarna? Daarna kom ik..! Hij draait zich om en rent de rioolpijp in, onder het luid uitschreeuwen van: IK BEN ONTVOERD, IK BEN ONTVOERD! - Doek - Nou, dat zijn toch weer wat handreikingen voor wat inspiratie. Er zou nog een vrouw in voor kunnen komen, en dan dacht ik aan een jonge mooie vrouw die de 5 mannen af en toe wat te drinken komt brengen. Jules kijkt af en toe naar achteren in de zaal, en wenkt dan kwasi een barjuffrouw. Jules drinkt jenever, Johan witte wijn met ijs, Rainer Whisky, Harry Cognac en Freek perensap... Er wordt -behalve door Freek- danig op los gepaft: Jules sigaren, Johan filtersigaretten, Rainer sigaretten zonder en Harry rookt natuurlijk pijp. Verder is er nog na te denken over een soundtrack. Moet er muziek bij en wat voor muziek dan? En moet er nog wat bijzonders gebeuren aan het theaterbeeld? Voor de belichting lijkt mij het inschakelen van Reinier Tweebeeke niet nodig... ;-) En vergeet niet dat het om een virtueel stuk gaat waarbij de personages -dus ook Fassbinder- zichzelf spelen. Dus geen nepacteurtjes, maar Jules speelt gewoon zichzelf... Groet, DirkJan Een ander thema dat je nog naar voren kan halen is die van 'de overtuiging'. Overtuiging in de zin van andere mensen overtuigen van je gelijk of van anderen hun ongelijk, maar bovenal overtuiging in de zin dat een acteur zijn publiek moet overtuigen. Johan vind Jules gewoon een niet overtuigende nepacteur, omdat Johan gelijk doorhad dat Jules de zaak bedotte. Maar het grote publiek wist hij korte tijd wel te overtuigen... Enfin, genoeg stof om over na te denken, genoeg stof om over te schrijven. En Marinus, niet te expliciet. Verpak een idee in een verhaal, of zet het om in een handeling, in een dialoog...

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Wed, 29 Mar 2000 15:26:18 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Internet uitzendingen van theatervoorstellingen? ------------------------------------------------------------------ Op Wed, 29 Mar 2000, Michel Boersma schreef: > Stel: > Er is een "internet-tv station" dat een zender heeft die de > mogelijkheid geeft om Live uitzending van theatervoorstellingen, > met een goede beeldkwaliteit en een geluid dat vergelijkbaar is > met een CD, te kunnen zien in het comfort van de huiskamer. > Ben benieuwd naar jullie reacties. Dit idee is al heel oud, want in de jaren 50 en 60 werden er wekelijks live toneelvoorstellingen via de televisie doorgegeven. Later is men dat idee verder gaan ontwikkelen en kwamen ze erachter dat je zo'n voorstelling niet noodzakelijkerwijs live hoeft uit te zenden, maar van te voren kan opnemen. Dat bood weer mogelijkheden om van veel verschillende decors gebruik te maken en wat weer z'n invloed had in het schrijven van dit soort stukken... Kortom: een theatervoorstelling is nu juist bedoeld om live, van dichtbij mee te maken. Wat jij stelt zou je eerder een huiskamervoorstelling kunnen noemen. Groet, DirkJan Het ervaren van theater is imo ook gebaseerd op de gezamenlijke onderdompeling van acteurs en publiek. En verder vind ik 't een prima idee...

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Wed, 29 Mar 2000 15:44:26 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------ Hai Marinus, Op Tue, 28 Mar 2000, Marinus schreef: > > En Marinus, niet te expliciet. > > Verpak een idee in een verhaal, of zet het > > om in een handeling, in een dialoog... > Vindt het nu eerlijk gezegd wel een erg uitgebreide 'opdracht' > voor tussendoor worden, maar goed... ik zal mijn best doen. :-) Kijk: ik ben begonnen met een vrije opdracht in de groep te gooien. Daar kwam niet zoveel uit, want dan raken de mensen gelijk in verwarring omdat ze niet weten wat ze dan moeten doen. En dus leek het me beter om wat meer structuur en wat meer aanknopingspunten te geven. Niet dat ze gebruikt hoeven te worden, of dat je niet een geheel eigen idee mag leveren, want ze zijn alleen bedoeld als mogelijke kapstok, als een verzameling losse kloes. En wellicht zit er dan iets tussen waardoor bij de lezer een creatieve vonk overslaat. Ik ontving nog een mailtje van Els de Reiger die voorstelde om er een substantiele vrouwenrol in te schrijven. Ze vond mijn idee van de barjuffrouw ("zeker grote borsten, lange benen en blond haar?") slecht. Ze begreep misschien wel de dubbele bodem, maar ze ziet liever een sterke vrouw op het toneel die die 5 kunstenaarsegootjes eens even goed de oren zou wassen. Els: "Het gaat ook niet om de oorlog, om joden of om nazi's, maar het gaat inderdaad over hun ongekende en ongeremde ijdelheid waardoor ze geen enkel middel schuwen om hun eigen ego-doelen te verwezelijken. Gaat het niet over een controversieel toneelstuk, dan vinden ze wel wat anders om op te kunnen gaan staan. Het zijn domme, ijdele mannetjes die 't nooit hebben kunnen verwerken dat zijn geen kinderen, geen mensen kunnen creeren. En daarom creeren ze hun eigen goden en demonen. En tegen die dominante waanideeen moeten wij on als vrouwen -en de vrouw in het stuk- tegen teweer stellen." Aldus Els de Reiger die zich momenteel voorbereid om een mogelijke vrouwelijke personage aan het geheel toe te voegen... Groet, DirkJan Ik ben het een beetje met haar eens, al was het alleen maar dat mijn kredo-kritiek voor het millennium de drie O's zijn: Onverschilligheid, Oppervlakkigheid en Opportunisme. Daar moeten we eens hard tegenaan gaan. En niet door het te bestrijden, maar door er zelf wat tegenover te stellen: engageer u, werp u zelf eens in de diepte en hou met geduld, toewijding en doorzettingsvermogen de verbeelding in ere! En Paul moet niet zo meijeren... ;-) ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Fri, 31 Mar 2000 16:48:06 From: dirkjan(diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------ Hai Marinus, [ Ik kon ff niet posten omdat de nieuwsserver van DDS plat was ] Op Wed, 29 Mar 2000, Marinus schreef: > Even snel..... > Is het geen idee om deze vrouwenrol een abstracte grootheid te > laten uitbeelden als 'De maatschappij' of 'Het geweten'. voor > mijn part 'Moeder Aarde' (hebben we gelijk een uitgelezen > mogelijkheid om een eventuele parallel het riool / het vuil & de > stad een plaats geven) of gewoon 'Moeder', die kunnen namelijk > goed oren wassen.... Ik suggereerde al eerder een mogelijke rol van de moeder van Jules. Daar zat Jules namelijk erg mee in de knoop, met zijn afkomst. Maar je hebt gelijk met je suggesties, die moederrol kun je symboliseren. Maar dan moet je dat dus niet expliciet doen (had ik al eerder geadviseerd), maar juist verpakken in een concrete vrouwenrol. Creeer gewoon een vrouw en laat uit haar woorden en gedragingen onderhuids blijken dat de vrouw iets symboliseert. Zie je hoe het precies andersom kan? > En als Moeder Aarde toevallig blond is, lange benen heeft en > grote borsten... tja... dan moeten we het daar maar mee doen, > lijkt me :-) Ik ontving hierover nog een suggestie van Marleen Greubels. Zij stelde voor om de bardame te laten spelen door Manuela Kemp. En dan niet als referentie dat Manuela Kemp een of andere vrouw speelt -bijvoorbeeld Marilyn Monroe-, maar dat Manuela Kemp, zichzelf speelt. Net als de andere karakters. Ik ken Manuela Kemp niet, maar ik vond het wel een goede suggestie. > En... Als een van de mannen een komische rol zou moeten hebben, > wie zou dat dan moeten zijn? Keuze te over Marinus: Jules, Johan, Rainer en Freek... Harry is niet zo'n lolbroek. Groet, DirkJan Marlies Greubels stelde verder voor om op enig moment, bijvoorbeeld op het einde, het theatrale van de voorstelling te doorbreken door te laten zien hoe de voorstelling in elkaar zit en dat het allemaal maar vooropgezette komedie is. Dan zie je Jules even uit z'n rol vallen in een gesprek met de regisseur bijvoorbeeld... Mmm... Een laatste idee van Marlies waren -ze studeert voor mode- een paar suggesties omtrent de kleding, ook niet onbelangrijk. Ze stelde voor om de kleding in de tinten grijs-zwart-wit- keki en bruin te houden. Jules een bruin pak/jas en dito hoed. Johan een zwart pak met witte, openstaand overhemd. Rainer draagt een zwarte broek met daarop een wit onderhemd zonder mouwen. Freek draagt een gek pak waar alle kleuren in voor komen en Harry draagt een mooi keki pak van dik corduroy... Allemaal goede en bruikbare ideeen. Met dank aan Marlies dus... En kan iemand wat meer vertellen over Manuela Kemp. Ze schijnt ook te kunnen zingen en stevig te kunnen drinken... ??? ------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Fri, 31 Mar 2000 17:50:49 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------ Op Thu, 30 Mar 2000, Marinus schreef: > Ik vind het eerlijk gezegd een interessante zienswijze. > Maar zegt het nou iets over kunstenaarsego's (Volgens Els) of > mannen in het algemeen (Volgens Paul) of over de schrijfster > (Volgens wie?)? > Het zou eventueel misschien mogelijk kunnen zijn dat wij als > mannen (om het dan maar even op die manier te interpreteren) > nooit hebben kunnen verwerken dat we geen leven kunnen creeren. > Maar wat heeft dat dan met domheid of ijdelheid te maken? Die > opmerking komt toch echt van 'de vrouw' volgens mij. Nou, ik kan dat wel uitleggen denk ik. Omdat mannen geen kinderen kunnen krijgen gaan ze wat anders creeren. En waarom willen mannen creeren? Om rijk en beroemd te worden, om voor de eeuwigheid bewaard te blijven, om zoveel mogelijk vrouwen te bestijgen, omdat een man toch wat moet doen als hij zelf geen leven kan dragen en baren... Ach ja mannen. Ik weet er alles van, ik ben er zelf ook een. ;-) > Dat er mannen zijn met dominante waanideeen zal ik niet gaan > betwisten, maar laten we eerst even beslissen of dit ook geldt > voor een, meer of alle 5 de mannen in het stuk. Bovenstaande geldt voor alle 5. Bedenk ook dat het alle 5 uitzonderlijke ouwehoeren zijn, de een nog erger dan de ander. En maar kletsen, zeuren en flamen over zichzelf en anderen. En luisteren ho maar! Daar zou de rol van Manuela goed van pas komen... [Roept Harry Manuela bij zich en vraagt: En, heb jij al kinderen? ;-] De meeste personages zal iedereen wel wat zeggen, maar wisten jullie dat Rainer een ongekende destructieve todsucher was? Mijn god, dat die door het zuipen en gebruiken door nog een aantal meesterwerken wist te maken, is hoogst opmerkelijk. Hij heeft met opgewekte doodsdrift zichzelf doodgedronken. Er kwam dan ook een reactie van Paul Thiele binnen die voorstelde dat alle 4 de heren door Jules naar de hel zouden worden gezonden. Net als Hamlet die er ook de oorzaak van was dat hij door zijn al dan niet gespeelde waanzin, alle hoofdpersonages de dood in heeft gejaagd. Tja, er zit wel wat in, maar een suggestie van Bram Terlingen vond ik aardiger. Hij zou graag 'een soort van God boven de personages plaatsen'. En vervolgens kwam hij op het concrete idee om de hele setting te verplaatsen naar een weeshuis in de jaren 50. De personages zijn 5 lastige, opstandige weeskinderen geworden en die zich afzetten tegen het rigide regime in het weeshuis en tegen de directeur van het instituut. De directeur noemen ze God en als plot van het stuk gaan ze een moord op de directeur beramen. Onderwijl zien we de jongens in hun onderling geruzie. Jules is natuurlijk de gek van het stel... ;-) Dat is natuurlijk weer een heel ander verhaal. Het kan, maar dit stuk moet ook verder. Zeker als je bedenkt dat een virtuele opvoering staat gepland voor eerste paasdag. Dat is al over een paar weken... Groet, DirkJan Drie min of meer actuele berichtjes: Freek de Jonge heeft een tijdje terug ook gezegd dat hij niet snapt waarom Doesburg het stuk weer wil opvoeren, en zei dat Doesburg van de affaire zelf een 'stoofpot' zou moeten maken. We hebben natuurlijk nog lang geen stoofpot, maar het fornuis staat in ieder geval wel aan... Verder heeft Johan Doesburg onlangs de premiere van het stuk De Meisjes van Genet moeten cancelen en verzetten omdat het acteursechtaar Pleuni Touw en Hugo Metsers zich uit de productie terugtrok. Het schijnt om een ruzie met een andere actrice te gaan. Interessant en vervelend, maar laten we dit niet verder gebruiken. Geen toneelstuk in een toneelstuk. Het is al ingewikkeld genoeg. En tot slot heeft iedereen vast gelezen dat Harry Mulisch zijn lidmaatschap van de VPRO heeft opgezegd vanwege de Hitler-parodie van Rob Muntz. Munzt reageerde laconiek met de opmerking: ach die mannen zijn over 10 jaar dood. Mmm... Het zou wel vervreemdend kunnen werken als tijdens het stuk ineens Robby Muntz als Hitler zijn silly walk over het toneel uitvoerde... Dan weten we zeker dat Harry er direct van door gaat... Nee, slecht idee.

------------------------------------------------------------------ Newsgroups: nl.kunst.theater Date: Fri, 31 Mar 2000 19:00:37 From: DirkJan (diedjee@dds.nl) Subject: Re: Apologie van een acteur ------------------------------------------------------------------

The last post: Toedoe Toedoe doe doe Toe toe toe toe doe Toetoe toe Toedoe

Hai, Nou Marinus, met de kloes uit de vorige twee postings is het weliswaar nog geen stoofpot geworden, maar door al die mogelijkheden begint het mij onderhand ook wel een beetje te duizelen. En schrijven is selecteren, ideeen weggooien. Kill you're darlings, zeggen ze in Amerika. Echt weer een typische mannenmetafoor, want welke vrouw of moeder doodt er nu haar eigen lievelingetjes? Want ik heb nog (veel) meer in m'n electronische brievenbusje ontvangen, dan ik hier allemaal kan aanhalen. Zo heb ik diverse suggesties ontvangen voor de muzikale omlijsting, en die varieerde van hip-hop tot Kurt Weil, en van de Matheuspassie tot surfmuziek. Ene Frank Booth (is niet z'n echte naam, maar de psycho uit Blue Velvet) zou graag delen van de soundtrack -inclusief dialogen- van Apocalypse Now! onder de voorstelling willen leggen. Hij zag Jules als een soort van murmelende Marlon Brando die op het eind driemaal herhaalt, the horror, the horror, the horror. Idee afgekeurd. Maar wat dan wel? Els en Marlies wezen mij er al op dat het stuk natuurlijk direct drama ontbeert, en dat het doodsaai is om minstens 90 minuten naar 5 ijdele mannen te moeten luisteren... Dat is waar, maar dat was nu ook de opgave van deze draad. En hola, 90 minuten? Ben je gek, veel korter. Het gaat om een eenakter van tussen de 20 en 30 minuten. Maximaal. Maar er moet meer drama in, dat is waar: actie, geweld, sex? En waar is de verontrusting, en het krabbelen aan de korst? Waarom wil er niemand hier de god van zijn angsten en verlangens projecteren op 5 heren en een vrouw? Zucht. Ik moet bekennen dat ik vanochtend een weinig frisse mail kreeg van een anonieme grappenmaker. En laat ik eerlijk zijn: ik voel me bedreigd en niet meer in staat om deze draad voort te zetten. Tenminste niet in het publieke domein van deze nieuwsgroep. E-mailtjes met suggesties blijven welkom en het doek is na vandaag zeker niet gevallen. Ik ga nu weer onderduiken in Het Echte Leven en wellicht wel aardig om te vertellen dat ik vanaf gisteren, ieder moment weer vader kan worden! Dus denk na, puzzel mee en vergeet vooral de liefde niet! Groet en fijn weekend, DirkJan Het is als een soort van legpuzzel: we hebben nu 5 hoekjes gelegd (dat kan in een virtuele puzzel, 5 hoekjes) en ook de randstukjes zitten nu aan elkaar. En nu kan iedereen vrijelijk de rest van de stukjes van de voorstelling gaan leggen. We weten alleen niet wat voor voorstelling er uit de stukjes tevoorschijn zal komen. Dat weten we pas als we het laatste stukje op zijn plaats drukken, dan pas kunnen we de hele puzzel, de hele voorstelling zien...

Laatste versie opening:

De zaal blijft tot zo'n 5 minuten na aanvang van het stuk verlicht. De zaalverlichting dimt heel langzaam totdat het na 5 minuten donker is. In de zaal is vooraf en tijdens het openingsbeeld easy-tune muziek te horen, lichte Burt Bacharach muzak. Het doek gaat open en het Bacherach nummer San Jose zet vrolijk, instrumentaal in. Het toneel is van alle kanten verlicht en we zien de gehele toneelconstructie, alsof we naar een repetitie kijken. De 6 personages uit het stuk staan op het toneel en daar doorheen lopen mensen van de productie en het theater. Er wordt niet gesproken, maar als in een zwijgende film zien we wel allerlei handelingen links-recht op het toneel en wordt er gepraat zonder te spreken. Het hele toneelbeeld ziet er kwa kleur ook uit als een oude zwart-witfilm met wat bruine, sepiatinten. We zien Rainer rechts op een stoel zitten, hij drinkt en lalt met een fles. Johan loopt zenuwachtig heen en weer, rokend natuurlijk, en schiet af en toe iemand aan. Freek staat vanaf een papier zijn tekst uit z'n hoofd te leren. Manuela staat voor een spiegel haar haar te doen. Harry stapt op de grote rioolpijp -wordt geholpen door een jonge vrouw- en gaat in een fauteuil zitten die langzaam naar boven wordt getakeld. Boven het toneel zien we een paar bordkartonnen wolken hangen, en waar Harry tussen komt te hangen. Er gebeuren nog allemaal kleine laatste dingetjes en het toneel loopt langzaam leeg. Iedereen gaat af, het wordt donkerder en nu zien we hoe Jules uit het riool komt. Hij kijkt de zaal in, nerveus. Er komt iemand met zijn jas en hoed aanlopen. Nog iemand komt op om het zweet van Jules z'n hoofd te deppen en om hem het oogpotlood te geven. Jules staat nu in zijn jas en met hoed op. Hij knikt dat hij er klaar voor is. Het licht dooft, de muziek fade uit en daar staat Jules, klaar voor de voorstelling: APOLOGIE VAN EEN ACTEUR Jules staat met een lange, donkere jas aan op een verduisterd toneel. Hoed op, en een baard van 3 dagen. Hij staat pal voor een grote, open rioolpijp. Hij heeft zijn armen wijd gespreid, zijn hoofd gebogen. Hij kijkt op: Jules: Al zou ik opgesloten zitten in een rioolput, dan nog ben ik een koning van het oneindige heelal... (knip)

E I N D E

Toedoe Toedoe doe Toedoe doe Toetoe toe Toe toe toe Toedoe

DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl