DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
Amsterdam - Den Haag 1960
§ Update november 2017 onderaan
__
§ Door een verhaal van Martin Rep over zijn kleuterschool, begin jaren vijftig, heb ik onlangs ook mijn herinneringen opgeschreven. Maar hoe zit dat dan met je vroegste geheugen? De een heeft meer herinneringen dan de ander. Ik denk dat 't kan komen doordat de een sneller is met het verbaliseren en vastleggen van herinneringen dan de ander in taal. Pas met taal komt het geheugen echt op gang. Ik herinner me niet heel veel van mijn kleutertijd, niet door ouderdom of bier, maar omdat ik veel toen niet heb opgeslagen.
§ Over mijn lagere- en middelbare school heb ik al eens geschreven. Die jaren heb ik allemaal vrij neutraal ervaren, weinig hoogte- of dieptepunten. Maar ik heb nog niet eerder over de kleuterschool geschreven.
In een zijstraat van de Juliana van Stolberglaan waar ik woonde, herinner ik me als kleuter nog goed twee houten gebouwtjes naast de speeltuin. Het was een lege kleuterschool in de Van der Wyckstraat in het Bezuidenhout. De ruiten waren eruit en je kon er zo naar binnen. Heb ik ook wel eens gedaan en er lag overal rotzooi. Er waren ook wel brandjes en op een gegeven moment werden ze afgebroken.
Mijn wat oudere zus had daar op de kleuterschool gezeten, maar na haar laatste jaar verhuisde de kleuterschool naar de Rooseboomstraat, niet veel verderop, naast de Van Heutzschool, een grote openbare lagere school. De nieuw gebouwde kleuterschool had alleen een begane grond en was in een plusvorm gebouwd met vier lokalen, het zag er heel modern uit, maar verder simpel gebouwd. Mijn zus ging naar de lagere school en ik naar de nieuwe kleuterschool. Dat zal in 1964 zijn geweest.
Ik moest aan de kleuterschool denken en probeerde me de naam van de kleuterjuf te herinneren. Ineens had ik een kloe en met Google kon ik haar naam en nog wat meer terugvinden.
Mijn kleuterjuf was ook de directrice van de school en heette mejuffrouw Braakhekke. Ik heb haar nog wel voor ogen en zie dan een moderne, jonge vrouw met wel getoupeerd haar. Een aardige vrouw. En met het googelen kwam ik erachter hoe de school heette. Die was ik niet zozeer vergeten, maar ik heb dat ergens nooit geweten. Het heette gewoon 'de kleuterschool', maar officieel dus de Johannes Postschool - maar dat zei niemand - en het was een dependance van een kleine groep kleuterscholen. Verrassend die vergeten naam, maar wie was Johannes Post? Google leert dat het een bekende verzetsstrijder was uit de Tweede Wereldoorlog. In 1949 kreeg de (bewaar)school deze naam die al in 1930 was opgericht. De man had verder geen relatie met Den Haag.
En zo zat ik dus twee jaar op de Johannes Post-kleuterschool. En als juf had ik, dacht ik, een jaar juf Braakhekke en daarna een andere jonge vrouw, maar daar heb ik alleen een vage herinnering aan. Misschien was zij wel de juf van het eerste jaar. Ik weet verder geen namen van kleutergenootjes, behalve mijn buurjongen Wibo.
De herinneringen die ik aan de school heb zijn beperkt en altijd hetzelfde gebleven. Dertig jaar geleden wist ik ook al niet veel meer. Het is de eerste periode van je leven waarin je herinneringen opbouwt, langzaamaan. En speels leren en leren spelen.
Maar wat weet ik me nog te herinneren van die eerste kinderjaren op de kleuterschool?
Ik zal vaak, of altijd, door mijn moeder zijn gehaald en gebracht, maar daar heb ik geen herinnering aan. Je zat in een vrij groot lokaal met aan drie kanten grote ramen, er was altijd veel licht. We zaten met meerdere kinderen aan grote tafels. Daar deden we werkjes met vouwen (matjes en muizentrapjes), knippen en plakken, vrij-tekenen en kleurplaten inkleuren, grote puzzels maken en wat nog wel niet meer, af en toe kleien. Misschien ook werkjes met de prikpen waarmee je een plaatje uit een kartonnetje prikte op een grijs, vilten ondermatje. Leuk om te doen.
Er stond een groot soort ezel met een pak grote vellen papier waarop je kon schilderen en vingerverven. Als je klaar was, trok je het papier van de ezel en kon een ander kind beginnen. Veel dingen gingen ook in beurten of in groepjes.
Heel fijn vond ik de waterbak in het lokaal. Een redelijk grote, stenen bak met waterkranen en waar je met allerlei voorwerpen kon spelen. Ook herinner ik me vaag de blokkenhoek. Buiten was een zandbak, maar geen herinneringen verder. Wel veel aan de zandbak in het speeltuintje in de Van der Wyckstraat, naast de oude kleuterschool. Daar heb ik buiten toch de meeste speeltijd doorgebracht. Eindeloos schommelen, wippen en zandtaartjes bakken. Een oude waker met een alpinopet hield de boel in de gaten.
Op de kleuterschool dronken we 's ochtends een flesje melk. Die melk werd iedere morgen gebracht. Op de fles zat een aluminium-dop die werd bewaard om te gebruiken bij het knutselen. Ik was niet gek op de melk, zeker niet als ie wat lauw was. Wekelijks nam ik melkgeld mee in een beschilderd luciferdoosje. Later werden de kleine flessen vervangen door kartonnen driekhoekjes met een rietje. Die konden oudere jongens mooi tegen een muur uiteen laten spatten.
En zo ben ik al weer uitgedwaald in mijn hoofd door mijn oude kleuterschooltijd. We zullen ook wel hebben gezongen, of werd er voorgelezen, maar dat weet ik niet meer. Ik herinner me door een foto van thuis nog vaag iets van carnaval en dat ik heel erg tegen mijn zin in, door mijn moeder als clown werd verkleed en geschminkt. Ik geloof dat ik toen al bang was voor clowns. Of toen ben geworden. En dan was er nog een modeshow waar alle kleuters meededen en ouders aanwezig waren. Ik vond het verschrikkelijk en vooral dat ik gearmd als een stel met een meisje moest paraderen. Maar ik heb daar allemaal geen enkele schade bij opgelopen. Was een prima en zorgeloze tijd om het leven mee te beginnen.
[ Helaas kan ik geen enkele foto van mijn kleuterschool vinden. Maar via een foto van de Van Heutzschool maak ik op dat het gebouwtje er ook niet meer staat. In 1985 zijn de Van Heutzschool en de Johannes Post-kleuterschool gefuseerd en kreeg de naam Rooseboomschool. Voor foto's en herinneringen houd ik me aanbevolen. ]
Een foto van mij als kleuter, bij ons thuis gemaakt of bij mijn oma en opa in de Theresiastraat, ik vermoed zo rond 1963.
Herinneringen aan de Juliana van Stolberglaan waar ik opgroeide
Reactie - 30 september 2016
__
Geachte heer Vos,
Naar aanleiding van een verhaal in “De Oud Hagenaar” waarin een stukje stond over mijn oude kleuterschool in de Van der Wijckstraat, kwam ik via Google op een stukje van uw hand uit. Zelf heb ik in 1951 / 52 “les” gekregen van juffrouw Holland en juffrouw Koderitz. Ik ben later nog eens in het gebouwtje geweest voordat het werd afgebroken en het rook nog precies hetzelfde als jaren daarvoor. Ik herinner me de grote zwarte kachel in de hoek van het lokaal en de kratten melk die daar ’s winters bij werden gezet, waardoor de melk nog smeriger smaakte dan als die koud was. Ik woonde op de Juliana van Stolberglaan, pal tegenover de Van der Wijckstraat. Uit uw stukje begrijp ik dat u ook op De laan woonde. Wellicht hebben onze wegen daar elkaar gekruist.
Met vriendelijke groet,
Trevor Dirksen
__
Leuk zo'n reactie en inderdaad onze wegen hebben elkaar in de jaren zestig wel gekruist. ik kende Trevor Dirksen van gezicht als de oudere broer van een soort van vriend van de laan, Paddy Dirksen. Over hem heb ik al eens ergens anders op deze site geschreven. Toch weer opnieuw.
Paddy was een paar jaar ouder dan ik, maar we zaten beiden op de Nutsschool, de lagere school in De Merkusstraat. Geregeld liepen we 's ochtends samen, schouder aan schouder, in onze groene parka naar school. Ik keek tegen hem op en hij was bijzonder grappig. Zo had hij een cabaretesk versje gemaakt op bepaalde bewoners van De laan. Ik herinner me daar nog zoiets van als, 'Vriesendorp, Olieve, instappen, voordeuren dicht, tring-tring, achterdeuren dicht.' Geen idee verder. Later ging Paddy naar het Maerlant Lyceum en ik een paar jaar later naar het Nederlands Lyceum, maar ik zag hem nog wel af en toe en nog later kende ik mensen uit zijn tienerkringen. Hij had toen een knappe vriendin die Virgenie heette en op de Bronovolaan woonde.
Maar hij had dus een broer die zo'n tien jaar ouder was. Ik ken hem alleen van een paar keer zien op straat, een vaag gezicht in mijn herinnering. Misschien was hij een jazzcat, misschien een jongen van de beat? Ik wist het niet, dat ontging me totaal als kind.
Ik herinner me nog hoe de ouders van hun eruitzagen. Die zag ik weleens op straat. Pa Dirksen liep altijd met zijn hoofd voorovergebogen en keek altijd naar de grond. Opvallend. Ik weet nog van een nacht met oud en nieuw en hij een klein alarmpistool liet zien. Spannend.
Paddy was te oud om toen hecht en echt bevriend mee te raken, maar voor mij was het zeker een mooie vriendschap als kind. In de jaren tachtig ben ik hem nog een paar keer tegen gekomen toen ik was ondergedompeld in de rock-'n-roll van het Haagse culturele leven. Ik was toen meen ik met mijn goede vriend Alex die Paddy goed kende van het Maerlant. Paddy zat nu op personeelszaken bij een ministerie, was getrouwd en woonde in een leuk huis op de Granaathorst in Mariahoeve. Een paar deuren verderop waar ik ook nog met mijn ouders had gewoond. Grappig toeval. Hoe het hem verder is vergaan, weet ik niet.
En zo even contact met Trevor, die op een vraag van mij nog wist te vertellen dat de slagerij op De laan Groeneveld heette. Ik kwam er geregeld, maar had geen idee. De naam zei me ook niets.
Enfin, weer een voetnoot bij deze site en ik plaats hieronder nu een foto van de kleuterschool uit de Van der Wyckstraat. Die is met enige moeite te vinden op een site van de gemeente.
En wat er in de Oud Hagenaar over de school staat, weet ik niet, maar misschien was deze pagina nog een inspiratiebron. Dat weet je verder nooit.
Heinz
Hai Trevor,
Laat, maar was met van alles bezig en laat aan het bier. Bovendien weet ik niet of je nog reageert. Dus ik reageer nog even in de vrije tiepelstand.
Leuk, de slagerij heette dus Groeneveld. Zei me helemaal niets. Kan me toch nog wel wat details van de winkel herinneren, zoals de grote blikken cornedbeef die op een hoge plank stonden. En ik kreeg als kind vaak een plakje worst. Voor vlees en vleeswaren gingen wij ook wel naar Slootweg op de Laan van Nieuw Oost-Indië. En voor andere boodschappen wel naar de Simon de Wit op dezelfde laan. En later naar de grote Albert Heijn op het Kleine Loo in Mariahoeve. In de Van der Wyckstraat zat nog groenteboer Barend Polak, kruidenier Onderwater met heerlijk zoet kokosbrood, een bakker, een kleine Spar en fietsenstalling Brands.
Ik ben van 1960 en ik werd als 'mens' wakker rond 1965. En dat is een groot verschil met al die babyboomers van vlak na de oorlog. Die hadden nog niets, maar wij hadden ergens al gelijk alles. Er was telefoon, tv, we hadden thuis een auto, een bad en een douche, altijd veel en lekker eten, snoepen en limonade, vakanties naar het buitenland, een tuin, stripboeken, een pick-up, noem maar op. En wij waren een doorsnee middenklassen-gezin. En nog over tv, het Bezuidenhout was de eerste wijk in Nederland die begin jaren zestig kabel kreeg. We konden toen ook al naar België en de Duitse zenders kijken. Ik was gek op tv, maar het meeste speelde ik buiten op straat, busje buut, knikkeren en tollen. De meisjes deden aan hinkelen en elastieken. Er waren veel kinderen rond mijn leeftijd op De laan. Maar de tienerexplosie en de beatmuziek van de jaren zestig zijn toen nagenoeg geheel aan mij als kind voorbij gegaan. Die belangstelling kwam pas begin jaren tachtig, net als voor de oude (bebop) jazz van daarvoor.
Nog wat dingen die je misschien wel wat zeggen van De laan. Wij woonden naast de familie Goemans, die hadden drie dochters, de oudste van ik denk jouw leeftijd, was Margreet. Daarna kwa Moniek en de jongste was Melanie. Moniek was lesbisch en dat werd eind jaren zestig ook gewoon zo verteld. Ik snapte dat wel en vond het als kind geen enkel probleem. Ik ben ook nooit met iets van religie of kerken opgevoed. Wat een zegen was dat. En de voornamen van de drie dochters begonnen alle drie met een M. Later ben ik Melanie nog eens tegengekomen, een beeldschone jonge vrouw, als kind zag ik dat niet. De vader werkte bij de BVD, geheimzinnig. Ma, tante Sil, kwam uit Brabant en bakte wel eens patatjes voor de kinderen van ons stukje, en dan met piccalilly erop. Frieten, ijs en snacks haalden we verder bij Gillese. Nog steeds een begrip.
Boven ons woonde het oudere Indische echtpaar Olieve, de kinderen waren al de deur uit. Geregeld kregen we lekkere Indische hapjes. Zelf haalden we ook Indisch op het Stuyvesantplein bij de toko van Truus en Paadje. De lekkerste babi pangang ooit. Ze zaten naast de wasserette.
En dan even aan de andere kant van ons huis, iets verder weg op 358, woonde de familie Steggerda. Pa, Nico Steggerda, was eigenaar van het Biljartpaleis in de Wagenstraat, zijn vrouw heette Nel, tante Nel, met als bijnaam 'de bolle' omdat ze nogal een dik gezicht had. Er waren drie dochters Eveline, Joyce en Nicole, de oudste Eveline ging later met haar man in ons huis wonen. Haar man zou later nog natuurkunde geven op het Maerlant. Nog veel later kwamen mijn ouders weer in de buurt wonen op de IJsclubweg en hadden ze een aardig contact met Eveline en haar man die toen een zaakje in Bezuidenhout had om tv's te repareren.
De familie Steggerda was legendarisch op de laan omdat ze in de oudejaarsnacht hun huis voor iedereen openstelden. Je kon er drinken, eten en zelfs roulette spelen in de achterkamer. Ze hadden ook als een van de eersten kleurentv en ging ik daar weleens tvkijken. Herinner me als kind ook nog Eveline die ik als jonge vrouw voor de spiegel zag staan shaken. Sixties!
Wij hadden aanvankelijk thuis een ouderwetse trekbel met een ijzeren bel met een klepel. Maar bij de familie Steggerda hadden ze al een elektrische bel, een hele mooie met een paar lange metalen pijpen die mede een korte ding-dongmelodie van de bel maakten. Vond ik fascinerend.
Een paar jaar woonde bij hun een tante in huis, tante Kootje. Gek mens geloof ik, en hield wel van een borreltje. Net als Nico en mijn vader. Mijn zus was bevriend met Joyce de middelste van de drie. Nicole was een jong nakomertje en die ik me vooral als kleuter herinner met het buiten eten van witte puntjes zonder iets erop. Enige tijd geleden had ik even contact met haar in de mail. En was er ook niet een zwierige en wulpse tante Trees?
En ome Nico Steggerda had een paard op Meijendel, paar keer geweest, maar ik was bang voor paarden. Ook een keer daar met een verjaardag. Aten we grote pannenkoeken met poedersuiker. Sommige kinderen kregen hun pannenkoek niet op en dan at ik wat er over was. Lekker.
De familie Vermeulen met tante An en ome Joop (368). Mijn ouders waren goed met hen bevriend en mijn zus en ik met de kinderen Martine en Wibo. Tante An (Snoek) had een ongelukkige hand, maar kon goed tekenen. De familie was gek op paarden en op Spanje. We kenden ook de broer van tante An, Loek die cocktailpianist-organist in clubs was en ook in Spanje werkte (heette zijn vrouw niet Julia?), zijn zoon heette Jim die ik ook weleens zag. De moeder van tante An was oma Snoek, woonde ook in het Bezuidenhout. Gingen we wel eens langs, gezellig. En dan was er nog de zus van ome Joop, Bep en hun moeder, die woonden samen en reden in een Dafje. Herinner me nog goed dat ze een keer een kip hadden gebraden in de oven met de plastic zak er nog omheen. We moemden ze 'de tantetjes'.
En nog Gemma, een katholiek meisje met nog minstens een broertje dat dacht ik René heette, die woonden rond 330. En niet te vergeten de familie Wartena, de andere kant op, de vader was natuurtekenaar en beheerder van een schooltuincomplex in Mariahoeve. Er waren drie kinderen, twee meisjes en een jongen met een bril met dikke glazen. De oudste dochter was van de leeftijd van mijn zus. Jaren later heb ik nog wat met haar zitten vozen bij de Hofvijver ...
Wij woonden beneden op 370. Recht tegenover ons, over het middenpad, woonde een voor ons verder onbekende man, maar iedere morgen vertrok hij stipt om half negen met zijn auto. Altijd heel punctueel. We keken dan wel of zijn auto er nog wel of niet stond in de haast van de ochtend met naar school gaan. We noemden hem 'meneer van half negen'.
De familie Tettero kwam naast ons nadat de Goemansen waren verhuisd. Peter Tettero en zijn vrouw Marijke. Nog een jong stel met twee jonge jongens, Patrick en Oscar. Peter zat in de ijsproducten, mocht een paar keer een dagje mee met de wagen. Geweldig en bij alle ijszaken kreeg ik een ijsje. Ze hebben onze piano gekregen.
Even verder nog de familie Van der Meer, met de man die een speelgoedzaak had in de Theresiastraat, zijn vrouw Dorothé met hoogblond getoupeerd haar (en sixties punt-bh's) en twee kinderen, Nancy en Markje die een beenprothese had. De moeder had ook zwaar make-up op en droeg soms een zuurstokroze twinsetje en hoge hakken, ik kon wel gebiologeerd naar haar kijken al wist ik toen nog absoluut niet waarom. En later is die pa volgens mij nog opgepakt wegens verzekeringsbrandstichting in een andere zaak van hem.
Dan bij jullie stuk herinner ik me nog Hans Oosterbaan, het Indische, oudere meisje Linda Van der Willigen von Schmidt auf Altenstad aan de overkant (jaren later opende ze een eigen zaakje verderop op De laan). Een ouder meisje Maaike met een jonger zusje Qunera ... Op de hoek richting het Stuyvesantplein de familie Van der Roest, met Gerard en zijn brommer en de oudste zoon was tv-monteur en kwam wel eens bij ons daarom aan huis. De tweeling Martin en Ingo. Henk Latour (ging ik mee naar musea, vooral het Postmuseum in de Zeestraat) en zijn zusje Nanette (mijn zus heeft daar wel opgepast). De familie Vriesendorp waarvan de oude heer des huizes alleen buiten zijn sigaren mocht roken, de alleenstaande moeder Vleij met zoon Rudolf met wie ik bevriend was. Het echtpaar De Wolf. Bosma met een zoon (Frans?) van jouw leeftijd. Een meisje Jolijn, Eric Engelsman aan de overkant ... En nog een hoop vage andere herinneringen, namen en gezichten.
Er kwam nog van alles aan de deur. Ik denk dan aan de Hus-bakker met zijn elektrische karretje, met zijn zoete donuts, weespermoppen en moccagebakjes (die je lekker kon uitlepelen). Melkhandel Van der Steen met een grote wagen die verderop aan de andere kant van het Stuyvesantplein een melkhandel had. Daar namen wij ook van af, vooral flessen limonade als Riedel. Hij had een dochter die een mongooltje was. En hij had altijd een pet op. Een aardappel- en groentewagen, de kolen- en later olieboer. Een platte verkoopkar met hulpmotor met plantjes zoals viooltjes. Gerrit de schillenboer met paard en wagen, en ook een pet, en met wie ik een paar keer een dag mee ben geweest, met pauzes in een koffiehuis. Maar ook hard werken. De scharensliep met zijn fraaie houten wagen die met een trapplank werd aangedreven, violisten op het middenpad, de orgelman en mensen die voor de muziek een dubbeltje of een kwartje in een stukje krantenpapier uit het raam gooiden ... In december een klein muziek-gezelschap van Het Leger des Heils op de stoep, een straatzanger, zigeuners met band en garen die aanbelden. De glazenwasser met lange ladders, de schoorsteenveger. Een draaiorgel met een man met een pet met een mansbakje aan de deur, ik mag er een kwartje indoen. Kunstacademie-studenten aan de deur met wafels.
De krantenjongens, de man van de weekbladen op zijn brommer, het water dat ontroest werd in de putjes aan de straatkant. De vuilnisman, of de asman zoals ze in Den Haag ook wel zeiden, de wagen van de gemeente met een grote stofzuiger die de verstopte putten leegzoog met als gevolg een enorme stank. Muziekkorps Klein maar Dapper horen in de verte. Politie- en brandweerwagens met sirenes. Dan opwinding en goed luisteren of je de bron kon lokaliseren waar er wat aan de hand was in de buurt. Bereden politie. Auto's helpen aanduwen. Gehandicapten met hoge schoenen of in fietskarretjes op de straat met handaandrijving.
En als je als kind ziek was, dan hoorde je al die onbestemde geluiden van buiten, of de stofzuiger van je moeder. Een fluitketel, de telefoon. Koortsig en slap. De radio. Radio Veronica op een transistor of tussen de middag Raden maar met Kees Schilperoord op Hilversum 2. Zoute vliespinda's en Riedel. Pannenkoeken met spek en stroop en glazen ijskoude melk. Aardbeien toe met suiker, of zure kruisbessen, afritsen met een vork ...
Het touwtje hing bij ons altijd uit de brievenbus. Met zonder jas naar buiten. Ik haalde sigaretten voor mijn ouders vlakbij in de Sibergstraat, Caballero en later het merk Runner. Buiten hing een snoepautomaat. Snoep kochten we vooral bij het snoepwinkeltje in de Van Heutzstraat, of op weg naar school in de Pahudstraat bij sigarenzaak Van der Heeft; alle voorbeeldsnoepjes lagen onder een glazen plaat. Ik was gek op drop, vooral op de dropsleutels. Verderop in de Pahudstraat (paardenkutstraat) zat speelgoedwinkel Seegers, zoon Huib ging naar het Maerlant. Hoorde ooit dat hij boterhammen met eigen sperma at en daar zaten zwarte puntjes in. Jakkes! De kiosk op de laan op het middenpad. Stiekem kijken naar sexblaadjes die ik maar heel vies vond. Buurtbioscoop Du Midi, waar ik later nog heb gewerkt ... De kapper op het Stuyvesantplein, met het chagrijnige echtpaar Ram, zo heette de zaak ook. Ik kreeg een briefje mee van mijn moeder: gedekt knippen. En nog wel meer herinneringen ...
Nou ja. Ik ben zo ongeveer wel rond en de afgelopen jaren ben ik al die elementen op mijn site al eens afgegaan. Ik heb zelf nog betrekkelijk jonge kinderen en dan slaat de nostalgie nog niet echt toe, maar ik vind het leuk om erover te schrijven. Vandaar ook deze uitgebreide mail weer.
Ik sluit af en zeg, het gaat jou - en Paddy - ook goed en nogmaals het was me een groot genoegen met zo'n onverwachte ontmoeting via internet.
Groet,
DirkJan
En Trevor schreef nog dat vlakbij mijn huis de kinderen Myjer woonde. De zonen Egbert en Eric en dochter Edith. Kan me ze totaal niet herinneren. Egbert Myer werd later de vader van Jochem Myjer, mogelijk heeft hij dan toch wat Haagse roots kwa Haagse humor! ;-)
__
Ik heb op Google Streetview gekeken naast de Van Heutzschool of er iets van mijn oude kleuterschool was te zien, of wat er zich nu dan bevindt. Dat lukte niet. Op onderstaande foto zie je links een stukje van de Rooseboomschool (voorheen Van Heutzschool), dan een klein stukje niks en dan weer een deel van een gebouw. Achter dat stukje niks lag de nieuwe Johannes Postkleuterschool! Het zal wellicht voor mij altijd een mysterie blijven wat er nu zit. Ik ga de school niet bellen.
[ En ik ben een paar keer in de Van Heutzschool geweest, omdat daar in een grote, speciale kamer de schooltandarts van de buurt zat. Die kwam eerst op mijn eigen school in de klas je gebit controleren en daarna ging je later met een groepje onder leiding van de conciërge naar deze kinderbeul en smoelensmid toe. Ik vond het doodeng en verschrikkelijk en ik had vaak veel gaatjes door het vele snoepen. Snoep verstandig, eet een appel was de leuze in de jaren zestig, ik was onverstandig. Ik zat op de Nutsschool in de Merkusstraat. ]
De vroegere Van Heutzschool. In de linker uitbouw zat de gruwelijke schooltandarts. Links bevond zich nog een groot speelplein waar ik wel kwam.
Update juni 2017
Nog een nieuwe reactie eind juni 2017 ontvangen. Ik meander er met plezier doorheen, de inzending heb ik weer cursief gezet en mijn reactie normaal. Bijzonder aardige aanvulling op mijn 'ons' stukje laan.
Beste DirkJan,
[ ... ]
Wij kwamen rond 1952 wonen op de Juliana van Stolberglaan 392 en mijn ouders vertrokken rond 1967. Ik studeerde al vanaf 1966. Ooit heb ik over mijn Bezuidenhoutse tijd een vrij uitgebreid stukje geschreven in Ronald van Onselen, De jaren vijftig en zestig deel II, Herinneringen van Bezuidenhouters. Daarin noemde ik ook onze buitenspeelgroep, tweede helft jaren vijftig. De meesten van ons waren van vlak na de oorlog. Margreet Goemans en mijn broer Eric waren van 1950. Die groep besloeg ongeveer acht portieken van de Juliana van Stolberglaan (Sommige namen heb ik pas later gehoord). Van de zusjes Tenback (344) (Maryse, Josette, Rene) tot Trevor Dirksen, met daartussen Eveline Steggerda (358 beneden), Marjolein Vriesendorp, Sonja Vleij, Pieter Maas Geesteranus, Marja en Han van Olphen, de meisjes Goemans (380) (Margreet, Moniek en Melanie), Thea en Wim Roelofse, dan kwam ons gezin (392), daarna de familie Hobbie (Jaap, Noor, Tim, Eef) en het volgende portiek Trevor Dirksen. De meisjes Goemans, Rene Tenback en mijn broer en zus Eric en Edith waren de jongsten. Net zoals het zusje van Boudewijn van de Willigen etc, dat door jou is genoemd.
Overigens, ook ik heb nog even in het witte gebouwtje in de Van der Wijckstraat op kleuterschool gezeten. De naam van de juffrouw herinner ik me als juffrouw Hemerik.
__
Ik antwoordde:
Wij woonden op nummer 370, een benedenhuis met een fijne tuin. Pal naast ons grensde het huis van de familie Vermeulen, ook een jong gezin en over het portiek heen woonde aan de andere kant van de schutting de familie Goemans. Daar hadden we goede contacten mee. De moeder noemde ik tante Cil, de vader heette Jan. Met Melanie had mijn zus Hélène, die een jaar ouder is dan ik, nog wel contact, maar rond 1970 verhuisden de Goemansen naar het Benoordenhout. Geen zelfgebakken frietjes meer met piccalilly. In 1972 verhuisden wij ook naar het Benoordenhout.
Foto Google Maps. Ons benedenhuis op nummer 370 was direct naast het portiek rechts, voor de kijkers links. Het raam naast het portiek dat je ziet was die van mijn kamer.
Naast hun aan de andere kant (382) woonde een ouder echtpaar, ik meen dat ze De Wolf heette, weet niet zeker of ze getrouwd waren.
En mijn ouders hadden eind jaren vijftig veel geluk gehad met het huis op De laan, net als de buren Joop en An Vermeulen en daarnaast wat eerder de familie Steggerda. Daar kende je Eveline van. Die heb ik ook nog op mijn netvlies als jonge sixtiesvrouw met lang haar en dat ze thuis wel voor de spiegel stond te shaken. Ik kwam niet verder dan een keer 'I love You yeh yeh' te roepen met een tennisracket als gitaar op straat. Ik luisterde wel af en toe naar Radio Veronica, maar het liefste keek ik tv en vooral was ik altijd en altijd op straat ... Heerlijk spelen op de stoep of op het middenpad, altijd waren er kinderen, oud en jong. Vooral busjebuut was het populairst.
Marjolein Vriesendorp en Sonja Vleij zeggen mij heel vaag wat. Ik kende wel het bejaarde echtpaar Vriesendorp, waarvan de man alleen buiten zijn sigaren mocht roken. En met het veel jongere broertje Rudolf van Sonja was ik goed bevriend. Ik dacht dat de ouders gescheiden waren, een vader heb ik nooit gezien. Vriesendorp woonde dan op 360 boven Steggerda, en daarboven Vleij. Verderop woonde Harry - kaaskop - Oosterbaan, enig kind en woonde de oma bij hun in.
Boudewijn van de Willigen, ook vaag, maar duidelijk zijn zus Linda die later een winkeltje begon verderop op De laan.
De andere namen die je noemt zeggen me niets. Op 376 schuin boven ons woonde een bejaard echtpaar, dat was onze huisbaas, we vonden het vervelende mensen. Ik kende verder nog wel van de hoek (boven de kapsalon) de familie Van der Roest met Gerard die wat ouder was dan ik en met een brommer. Zijn oudere broer was tv-reparateur en kwam wel eens bij ons thuis als de verrekijker het niet (goed) deed.
Ik denk nu ook aan de oude molen op de Schenkkade, aan het einde van de laan, met weilanden erbij en waar soms een paard in stond. En wat verder weg zag je de contouren van het grote gebouw van het CBS in Leidsendam. Aan de andere kant van ons stukje laan zat het Stuyvesantplein, allemaal winkels en in het midden een monument, annex plantsoentje. Het monument was na de oorlog in 1956 verplaatst van het Juliana van Stolbergplein dat op 3 maart 1945 per ongeluk was verwoest door de RAF met het Bezuidenhout-bombardement, maar het monument bleef onbeschadigd. Ik herinner me vooral nog de stenen leeuwen. Het heet ook het 'leeuwenmonument', of de 'zandloper' dat opgericht was ter gelegengheid van de geboorte van koningin Juliana in 1909. Achter het monument was een halte van lijn 6. Wat verderop in de van Reesstraat zat een kleine Vivo-kruidenier, daar kwamen wij zelden.
In het voorjaar hoorde je de vogels kwetteren in de bomen op het middenpad, op een warme zomerdag zag ik wel een musje bij een losse stoeptegel een zandbadje nemen en op zomeravonden zag je de zwarte silouetten van snel klapwiekende vleermuizen die laag over de laan vlogen.
Mijn zus stuurde onlangs nog een foto - van internet - van de plaquette ter nagedachtenis aan de represailles van de Duitsers in de oorlog, fusillade uitgevoerd op de Laan van Nieuw Oost Indië. Later zat daarnaast een drankenhandel. Op 4 mei met Dodenherdenking gingen we altijd daarheen voor de 2 minuten stilte, het verkeer lag stil en de lantaarnpalen gingen aan. Vond ik als kind wel indrukwekkend.
Nou ja, nog allerlei andere onderwerpen en namen ben je al tegengekomen. Het blijven altijd meer opsommingen, ik heb geen indringende of oppervlakkige verhalen. Nu heb ik wel een persoonlijke website die een lappendeken is, maar daar heb ik nog wel een paginaatje staan over buurtbioscoop Du Midi. Wel een leuk verhaal:
Bioscoop Du Midi - De Jongenskamer
Dat boekje over Bezuidenhouters ken ik niet, ik zal er eens op googelen. Maar let wel, ik ben echt een kind van de jaren zestig en de jaren vijftig was weer een geheel ander decennium. En jij zal dan een paar jaar na de oorlog zijn geboren. Ik zeg altijd, ik ben verwekt in de jaren vijftig en geboren in de jaren zestig, mijn geboortejaar laat zich dan verder makkelijk raden. En als kind in de jaren zestig was vrijwel alles er al; we hadden een auto, telefoon, radio en ook tv met het eerste Centraal Antenne Systeem van de PTT en we konden eten en drinken wat we wilden. De Beatles en de tienercultuur zijn toen wel nagenoeg langs mij heengegaan, maar dat heb ik kwa interesse later ruimschoots goed gemaakt ...
__
Egbert vervolgt:
Ik herinner me van de buren van de Goemansen een jong echtpaar van wie de man volgens mij op enig moment in een drukkerij werkzaam was. Ik meen mij dat te herinneren omdat mijn zusje Edith omstreeks 1960 haar eerste communie deed en mijn ouders toen hem gevraagd hebben een bidprentje te bedrukken. Als dat allemaal klopt moet dat je vader zijn geweest. In mijn herinnering een aardige en vlotte man. Wij woonden dus een portiek verder, ook met een mooie tuin. Mijn vader was een beroepsofficier, die af en toe in uniform liep. Naar de maatstaven van nu was het allemaal klein en beperkt, toen was het prima. In mijn boekje beschrijf ik ook wat we allemaal niet hadden: geen cv, geen ijskast, behalve bij buren bij wie iedere week staven ijs werden bezorgd, geen radio maar draadomroep, tv-kijken een straat verderop. En inderdaad: de bakker (Hus) en melkboer (Van der Steen) langs de deur, maar ook de voddenman, kolenboeren, en zelfs een petroleumkarretje. Plus Japie de Groenteman met zijn groentekar, en een bloemenman die over het middenpad liep en in mijn tijd sprak van ‘Zeven stuivers gladiool”. Wie dacht voor 35 cent bloemen te kunnen kopen kwam bedrogen uit. het was 45 cent. En inderdaad op het Pleintje Tante Truus en Paadje, nadat er eerst in die zaak een visboer had gezeten.
De Maaike van de overkant die jij noemt heette Maaike Bakker. Ze was het tweelingzusje van een jongen die volgens mij Bart heette. Ik herinner me de Goemansen nog heel goed. Moeder Cil Goemans leeft volgens mij nog op de Paul Gabrielstraat in Den Haag. Vader Jan, inderdaad iemand die bij de BVD werkte, is al heel lang geleden overleden. Heel sporadisch zijn er nog contacten tussen onze familie en Margreet of Moniek.
__
Ik reageerde nog:
Leuk! Inderdaad die man van de drukkerij was mijn vader, Jan Vos. Zijn vader Willem had een kleine drukkerij in de Theresiastraat en mijn vader en zijn broer Wim hebben die later overgenomen. Ze drukten ook wel voor het Koninklijk huis. Maar dat liep snel niet goed en de drukkerij sloot mogelijk al voor mijn geboorte, maar mijn vader werd grafisch vertegenwoordiger, in de jaren zestig bij drukkerij De Swart.
De rest wat je schrijft herinner ik me nu ook weer, Maaike en Bart, maar was Qunera daar ook niet weer een jonger zusje van? Ik weet het niet (PS Berend Vink uit de Van Lansbergstraat reageerde en schreef dat ze één familie waren, eerst heette ze Bakker en na een scheiding De Ruyter, de moeder organiseerde het Jaar van de vrouw. Berend was van 1951 en zat op de Gaspard de Colignyschool (vader van Louise, protestant), ook vlak in de buurt.). In ieder geval Maaike en Bart organiseerden veel op straat voor de jongere kinderen. En wat speelden we dan zoal, veel busjebuut, verstoppertje, fopbal, boompje verwisselen op het middenpad, roeren in de pot, me gommetje, speurtocht met pijlen op de stoep en briefjes zoeken, steppen, fietsen, tollen, knikkeren, veel knikkeren, krijten, hinkelen, elastieken, jojoën, plaatjes ruilen van bij de kauwgom (voetbalplaatjes, dierenplaatjes en een serie van Batman!), met een gekleurde soort stofzuigerslang zwaaien en dat gaf geluid, was kortstondig een rage, hoelahoepen, pogoën, bedelen met kleine bedeltjes, figuurtjes van plastic, klikklakken met twee ballen aan een touwtje, stoepranden, belletje trekken, zeepkisten rijden, ballen, touwtje springen, skippyballen, waterpartij, haasje over, cowboytje of oorlogje spelen met klapperpistooltjes, kentekens van auto's noteren, ook nummers van huizen(!), rolschaatsen, een tennisbal in een versierde nylonkous de lucht inslingeren, steltlopen, met een pvc-blaaspijp en stroken glad papier pijltjes blazen (of met witte besjes), sleetje rijden, een sneeuwpop maken, vuurwerk afsteken en nog wat meer.
Mijn zus had met wat meisjes een knutselclubje, de G.S.V.V., Goemans, Steggerda, Vermeulen, Vos: Melanie, Joyce, Martine en Hélène.
Om de haverklap viel ik een gat in mijn broek en zette mijn moeder er een stuk op. Ook versleet ik veel schoenen, maar er werd op De laan gek genoeg nooit gevoetbald, ik hield daar ook niet van.
Eind jaren zestig lag De laan helemaal open voor nieuwe riolering, en daarna kwamen de steentjes voor de weg niet terug, maar werd alles geasfalteerd. Ik herinner me nog goed de geur van warm asfalt, de asfalteermachine en de kolossale wals. Ook werd de opstapstoep bij de portieken vernieuwd en werd alles met granito mooi gladgemetseld.
En de Goemansen verhuisden naar de Paul Gabrielstraat. Cil moet dan nu ruim in de negentig zijn. Kwam dacht ik uit het zuiden aan haar accent te horen. Als je weer eens contact hebt met een van de dochters, doe ze de hartelijke groeten en nogmaals bedankt voor al die Tina's!
__
Dag DirkJan,
Nog een snelle reactie:
Harry Oosterbaan was inderdaad een zeer duidelijk enig kind, witharig en dol op andijvie. Zo noemden wij hem tenminste: Harry Andijvie. De portieken versprongen: jullie woonden op 370, dan de Goemansen op 380, daarnaast 382 en wij op 392. Harry Andijvie op 406 en Trevor moet dan hebben gewoond op 408. Mooi dat ik me in elk geval je vader kan herinneren. Ik herinner me nu vaag ook een klein baby-jongetje. Maar die was te klein om mee te spelen. Leuk dat je je geschiedenis elders op je site zo hebt opgeschreven. Ik heb dat op mijn manier ook gedaan, maar dan alleen voor mijn kinderen en kleinkinderen.
Hartelijke groet.
Reactie oktober 2017
Hallo DirkJan,
Ontzettend leuk je verhaal te lezen over de "laan".
Ik heb op nr. 344 gewoond v.a. mijn derde jaar (ik ben van 1948) tot 1972. Mijn moeder tot 2012. Wij hebben daar een heerlijke jeugd gehad met veel vrienden en vriendinnen.
Ik ging naar de Heilig Hart lagere school, een katholieke lagere school met nonnen. Je moest vanuit huis via de Vriesstraat naar het Spinnenwiel lopen, daar oversteken en de Schenkkade aflopen door het "puin"naar school. De school stond aan de Wilhelmina van Pruisenstraat.
Ik ken nog heel veel namen die genoemd zijn. Veel kinderen van ongeveer dezelfde leeftijd woonden daar.
Ik kan mij nog heel goed herinneren dat wij tijdens een zeer strenge winter een iglo op het middenpad voor nr. 358 gebouwd hadden en er 's avonds inzaten met Pieter Maas Geesteranus, Egbert Myer, Eveline Steggerda, Marjolijn Vriesendorp en nog meerdere kinderen, wij aten er zelfs ook.
Met vriendelijke groet,
Josette van der Stad-Tenback
Hier nog een foto van mijn lagere school in het Bezuidenhout, de Nutsschool in de Merkusstraat. Over mijn jaren op die school heb ik verspreid op mijn bio-story's korte alineaatjes geschreven. Het gebouw ziet er wel uit als een gevangenis. Ik kijk op die periode met gemengde gevoelens terug.
Tot 1970 was de bovenste etage bestemd voor de Nutsmulo en meisjes-mms als ik het goed heb. De meisjes mochten geen broek aan, alleen rokken en jurken van een decente lengte. In de pauzes mochten de meisjes niet mengen met de jongens en moesten de tieners verplicht rondjes lopen over het schoolplein. Ongelofelijk, ook toen al eind jaren zestig. En in 1970 fuseerde deze afdeling met het Nederlands Lyceum en verhuisde naar de nieuwbouw op de Theoman Bouwmeesterlaan. In 1972 doorliep ik daar de middelbare school.
Toegift
Een heerlijke documentaire over snackbar Nico Gillese uit de Stuyvesantstraat.
De aardappeleters - Documentaire snackbar Gillese - Vimeo
Update november 2017 Ontving een reactie van iemand die met veel plezier op de Johannes Postkleuterschool heeft gezeten (1952-1954) en tegenover snackbar Gillese woonde. Martin Gillese is in augustus overleden en de zaak is eerder dit jaar in andere handen gekomen. Ik hoop dat het unieke karakter van de snackbar hierdoor niet verloren gaat. Maar uiteindelijk gaat alles voorbij ...
En ik kon me nog een gebeurtenis tegenover Gillese goed herinneren die ik kon delen. Er heeft daar in de Stuyvesantstraat een fietsenwerkplaats met een benzinepomp gezeten, vaag beeld. Maar ik weet nog goed dat daar rond 1970 op een middag brand was uitgebroken. De hele buurt liep uit. En voor de deur van het pompstation stond een tankwagen met benzine. Een jonge tiener uit de buurt (zijn naam was Olaf) heeft die toen op eigen houtje gelijk bij het station weggereden. Hij was een held.
"Tussen de benzinepomp en onze tuin zat de tuin van de buren. Het kwam heel dichtbij! Ik kwam met de auto van mijn werk (ik was verpleegkundige in het ziekenhuis de Volharding) en werd tegengehouden door de politie. Nadat ik me gelegitimeerd had mocht ik uiteindelijk erdoor. Het was wel griezelig want ons huis werd nat gehouden. Die jongen was inderdaad een held."
En vlakbij Gillese had je het Schenkviaduct waarover de trein naar Leiden reed en waarop groot Q65 stond gekalkt. Daar zat ook café-restaurant het Spinnewiel. Die hadden een grote opvallende neon-reclame langs de gevel met een spinnewiel. Een bekende zaak, maar ben er nooit binnen geweest. En als je het viaduct onderdoor gaat, dan ben je in Voorburg.
DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
( klik op logo voor HOMEPAGE )