Miles Davis en de modale jazz
Podcast Jazz Orchestra of the Concertgebouw
DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
Amsterdam - Den Haag 1960
In 1978, ik was achttien jaar, kreeg ik van Alex, de oudere broer van mijn boezemvriend Joan, de lp met op de a-kant de soundtrack van de film 'Ascenseur pour l'échafaud' (De lift naar het schavot, Louis Malle, 1958) met trompettist Miles Davis. Ik had nog nooit van Miles Davis gehoord en ook nooit van jazzfiguren als Charlie Parker of Thelonious Monk. Maar dat zou snel nel veranderen nadat ik thuis de plaat had beluisterd en daarna nog vele malen opzette. Ik heb daar al eens op een kleine pagina achter mijn site over geschreven,
<< Ascenseur pour l'échafaud kwam aan als een mokerslag. Het was van een diepe melancholie die precies mijn gevoel weerspiegelde over de onbereikbaarheid van mijn stille liefde. Ik vond het miraculeus hoe Miles Davis met zijn fluwelen trompet mijn gevoelens hierover kon weergeven. Adembenemend, overrompelend. Ik had nog nooit zulke muziek gehoord. Daar heb ik me later nog wel over verbaasd, maar zo was het.>>
Hoe ik in 1979 de jazz ontdekte - Ascenseur pour l'échafaud - Miles Davis - De Jongenskamer
En zo had Miles Davis mij de deur naar de (echte) jazz geopend en raakte ik snel helemaal gegrepen door deze oude, maar voor mij fonkelnieuwe muziek en ik werd niet alleen een grote liefhebber van de meer toegankelijke, 'modale' jazz van Miles Davis, maar ook van de snelle en meer complexe klanken van de bebop. Een lange ontdekkingsreis volgde en ik vond en vind alles eigenlijk wel goed en interessant binnen de jazz met al zijn stromingen en vernieuwingen. Jazz leeft voor mij, nog steeds.
Van Ascenseur kocht ik later in de jaren tachtig direct de cd-uitgave met veel outtakes en hoorde ik voor het eerst dat de originele soundtrack met een lichte galm was nabewerkt. De muziek werd door de cd veel bekender en populair en tot de dag van vandaag hoor je vaak stukken terug onder documentaires. De muziek werd met drie Franse jazzmusici en Kenny Clarke op drums op 4 en 5 december 1957 min of meer geïmproviseerd opgenomen bij het zien van de filmbeelden.
En nu ruim veertig jaar later na het horen van de eerste klanken van de trompet van Miles Davis in de openingstrack 'Genérique' heb ik naar de eerste aflevering van de recente, fijne podcast van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw (JOC) geluisterd. En de eerste aflevering gaat over het concert dat Miles Davis in april 1960 gaf in het Concertgebouw met de toen nieuwe modale muziek van zijn album Kind of blue uit 1959.
+
Podcast Jazz at the Concertgebouw
Het Jazz Orchestra of the Concertgebouw
<< In de podcastserie Jazz at the Concertgebouw duiken we elke aflevering in het leven en het werk van jazzlegendes die in de jaren ’50 en ’60 roemruchte concerten gaven in Scheveningen en Amsterdam. Van Thelonious Monk tot Chet Baker, in elke episode wordt je meegenomen naar de sfeer van toen met muziek, bijzondere gasten en muziekkenner én ooggetuige Bert Vuijsje. Met host Frank Jochemsen en natuurlijk prachtige originele (recente) muziek van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw en stukken uit het Nederlands Jazz Archief. >>
Jazz at the Concertgebouw - JOC - Podcast Episode 1 - Miles Davis 1960 - anchor.fm
Jazz Orchestra of the Concertgebouw - jazzorchestra.n
+
Podcasthost is de nog betrekkelijk jonge, maar zeer gepassioneerde Frank Jochemsen en die ken ik nog goed als presentator op Radio 6 en hij is de man die mij vooral enthousiast heeft weten te maken voor de afrobeat en andere Afrikaanse muziekstromingen. Nu is Frank vooral actief met een eigen platenlabel waarmee hij vooral oude, bijzondere jazzopnames opnieuw uitgeeft.
Als vaste gast in de podcast, die voor de sfeer en het ruimere geluid is opgenomen in De Kleine Zaal van het Concertgebouw - goeie keuze - zit jazzkenner bij uitstek Bert Vuijsje. Hij loopt alweer tegen de tachtig levensjaren, maar wat kan hij nog altijd heerlijk vertellen over de jazz uit de jaren vijftig en zestig en hij heeft het allemaal van nabij meegemaakt en zo was hij als tiener ook bij het nachtconcert van Miles Davis in 1960 dat in deze eerste aflevering centraal staat.
Frank en Bert zijn een uitstekend tandem die ook intensief bij het Nederlands Jazz Archief samenwerken. Ik ken Bert niet echt persoonlijk, maar wel van Radio 6, maar 'toevallig' heb ik onlangs met zijn enthousiaste instemming de NPO Radio (diverse omroepen) gemaild of ze Bert niet een onversneden jazzprogramma kunnen geven, want eigenlijk is zoiets er niet meer bij de NPO (nog wel wekelijks een uurtje Benjamin Herman), een grote schande! Maar dat liep op niks uit, maar Bert had graag nog wat gedaan voor de radio en dan het liefst samen met Frank. En nu zitten ze in ieder geval samen in deze podcast, dat is tenniste iets. Alvast bedankt heren!
Kind of blue - Epidode 1
De eerste aflevering van de podcast staat ook in het teken van Kind of blue van Miles Davis die met dit baanbrekende 'modale' repertoire in de nacht van 9 op 10 april optrad in het Concertgebouw, onder andere met John Coltrane in zijn quintet. Dit concert staat op YouTube en het Jazz Orchestra of the Concertgebouw heeft een tijdje terug de muziek heruitgevoerd in een bigbandbezetting en waar ook in de podcast wat van is te horen. Heel aardig, maar juist het kenmerk van modale jazz lijkt me de kleine bezetting met een klein geluid, maar in de jazzpraktijk kan en mag natuurlijk alles.
Miles Davis Quintet: Miles Davis trompet, John Coltrane tenorsaxofoon, Wynton Kelly piano, Paul Chambers bas, Jimmy Cobb druns.
Announcer: Norman Granz.
If I Were a Bell (F. Loesser)
Fran Dance (M. Davis)
So What (M. Davis)
All Blues (M. Davis)
The Theme (M. Davis)
-
In oktober 1960 trad Miles Davis nogmaals op in het Concertgebouw, maar dan in een andere bezetting met ander repertoire.
Miles Davis - 15 oktober 1960 - YouTube
.
Album Kind of blue - Miles Davis - 1959
Kind of blue is het best verkochte jazzalbum ooit en niet heel verbazingwekkend omdat de muziek zeer toegankelijk is en de bekendste track 'So what' is heel aanstekelijk en ligt makkelijk en fijn in het gehoor. Ik vind het ook een van de hoogtepunten uit de jazz, maar niet alleen dit album en deze soort van modale jazz.
Met pianist Bill Evans, drummer Jimmy Cobb, bassist Paul Chambers, John Coltrane tenorsaxofoon, Julian "Cannonball" Adderley altsaxofoon en Miles Davis trompet.
So what
Freddie freeloader
Blue in green
All blues
Flamenco sketches
In de podcast wordt lang stilgestaan wat modale jazz nu precies is en hoe het in de jaren 50 ontstond. Journalist Mathijs de Groot die ook aan tafel zit, legt het uit; tamelijk ingewikkelde muziektheorie allemaal, gooi maar in mijn pet en ik hou het simpel en ga op mijn gehoor af en modale jazz is muziek die vaak wat langzaam is, zich veelal langgerekt ontwikkelt rond een thema en waar in de solo's niet veel noten zijn te horen en de noten die worden gespeeld dicht bij elkaar liggen. 'So what' is daar een goed voorbeeld van, maar ook 'A love supreme' uit 1965 van John Coltrane. Trompettist Ruud Breuls die ook aanwezig is, laat een en ander horen op zijn trompet, heel puik.
+
George Russell wordt beshouwd als de uitvinder en theoreticus van de modale, 'modal jazz'.
+
Bert is wat minder enthousiast over de grote status van Kind of blue en dat snap ik wel. Hij vind het allemaal wat zoekend en onzeker gespeeld. Dat is mij nooit zo opgevallen, maar de opnamesessie was ook niet voorbereid en er werden geen bestaande stukken opgenomen dus was iedereen wel gedwongen om rustige improvisaties te spelen over de bedachte thema's van Miles. Daardoor werd het vanzelf al modaal. Bert vindt het album daarvoor 'Milestones' dan ook beter. Ik vind dat ergens ook wel, maar daar zitten ook stukken op die minder modaal zijn, ook door de snelle uitvoeringen van standards, maar de compositie 'Milestones' vind ik zeker ook een hoogtepunt van de modale jazz. Ik hoorde Milestones ook eerder dan Kind of blue, net als Bert, misschien scheelt dat ook.
Milestones (5.42) van het album Milestones uit 1958
Kind of blue is denk ik ook heel populair geworden omdat het - zeker voor 1959 - superieur van geluidskwaliteit was, glashelder opgenomenop tijdens twee sessies in de opnamestudio van Columbia Records in New York . Frank noemt het een 'cultplaat', maar daar ben ik het niet mee eens. Het is juist geen cult, maar eerder heel goede mainstream, toegankelijk vooral.
LA FIN
Het was een aangename en leerzame podcast die ik iedere jazzliefhebber aanbeveel. Direct na het beluisteren ben ik nog wat gaan googelen en zoeken op internet en kwam nog wat leuks en onverwachts tegen. Op YouTube vond ik een concert van Miles in het Concertgebouw uit december 1957. Een VARA-radio-opname die later illegaal is uitgebracht en nu op YouTube staat en overigens wat is dat toch een fijne schatkist, YouTube, zeker ook voor jazz, want er staat veel curiosa op dat niet en nooit op Spotify is te horen, nog los van de vaak unieke filmbeelden bij live-optredens.
Hier het concert uit 1957.
Miles Davis, 8 december 1957, Concertgebouw, Amsterdam
8 december 1957, dat was dus drie, vier dagen na de opname van Asceneur! En met dezelfde bezetting voor de soundtrack. Interessant en bijzonder. Maar dit Franse kwartet van pianist René Urtreger en Miles speelden er op 8 december in Amsterdam geen tracks van, maar de muziek is verder wel heerlijk relaxt modaal. Ik was aangenaam verrast.
Tot slot. Niet echt verrassend achteraf dat ik dan in de jaren tachtig Miles Davis nog drie maal live heb gezien op North Sea Jazz in Den Haag, maar dan met zijn elektronische funkwerk. Ik zag ook de misdaadthriller 'Asceneur pour l'échafaud' rond die tijd, tuurlijk, vanzelfsperekend, maar wel verrassend dat ik begin jaren 90 de hoofdrolspeelster Jeanne Moreau heb begroet toen ze ere-gaste was in het Haags Filmhuis waar ik toen werkte. Ze deed daar op een zondagmorgen ook een signeersessie voor fans. Ik was daarbij, maar helaas heb ik er toen niet aan gedacht om mijn lp mee te nemen om te laten signeren. Maar nog heel goed staat op mijn netvlies hoe ik Jeanne toen voor het eerst zag; hoe ze elegant de foyer binnenliep en ik haar net daarvoor uit de lift had zien stappen ...
het is
Ascenseur pour l'échafaud - Miles Davis - Parijs, 5 december 1957
Het Miles Davis Quintet:
Trompet: Miles Davis
Tenor-saxofoon: Barney Wilen
Piano: René Urtreger
Bas: Pierre Michelot
Drums: Kenny Clarke
Genérique
L'assasinat de Carala
Sur l'autoroute
Julien dans l'asccenseur
Florence sur les Champs-Elysées
Diner au Motel
Evasion de Julien
Vistite de vigile
Au bar du petic bac
Chez le photograph du motel
__
Tip. Lees ook:
Ik, of jazz is & poëzie met @fonolog - (Story telling op 21-02-20-21) - De Jongenskamer
DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
Amsterdam - Den Haag 1960
( klik op logo voor HOMEPAGE )
Eind jaren tachtig beleefde ik een gouden anekdote op het North Sea Jazz Festival in Den Haag met niemand minder dan Chaka Kahn en met een ... lift!