DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
Amsterdam - Den Haag 1960
In 1992 heb ik met een oudere vriend die de Haagse sixties van nabij heeft meegemaakt een voorstel geschreven voor een tv-documentaire over de opkomst en ondergang van de Haagse beat- en tienercultuur. Het idee werd door het Filmfonds afgewezen. Nu in 2016 kan ik het treatment online zetten en wellicht zet het filmmakers aan om dit onderwerp, waar nog nooit een documentaire over is gemaakt, op te pakken.
Treatment voor een tv-documentaire - 1992
DEN HAAG BEATSTAD NUMMER !
VERANTWOORDING
Den Haag was voor korte tijd Beatstad nummer 1! In de jaren zestig bloeide er een voor Nederland unieke en bijzondere tienercultuur, rijk aan beatbands die overal optraden voor een fervent jongerenpubliek. De Haagse tieners verenigden zich in jeugdbendes en onderscheidden zich nadrukkelijk van elkaar in kleding, haardracht en muziekvoorkeur. Deze combinatie van een levendig muziekklimaat en een jeugdcultuur die zich beide zorgeloos tegen de gevestigde orde verzetten, had een belangrijke betekenis voor de opkomst van de Nederlandse popcultuur.
Tot nu toe is nog geen serieuze poging ondernomen om de Haagse beatcultuur in een samenhangend, perspectief te zetten. Vele onderwerpen uit deze periode zijn nog nooit belicht en iedere aanzet kwam tot nu toe niet verder dan een lyrische en nostalgische terugblik op de jaren 60 of sloeg eenzijdig door in een cynische kijk op de keerzijde van de toenmalige muziekscene. Met deze opzet voor een documentaire - van I1O minuten - is geprobeerd om een evenwichtig, historisch nauwkeurig en aanstekelijk verhaal te vertellen over Den Haag als beatstad. Een visueel verhaal dat voornamelijk draait om de beatmuziek, de beatmakers, de tienercultuur en waarmee tevens een tijdsbeeld van Den Haag in de jaren 60 wordt gegeven.
Voor dit treatment is reeds vele maanden aan research besteed. Een samenvatting van dit onderzoek is in het bijgevoegde dossier terug te vinden. Uit de grote hoeveelheid informatie en onderwerpen is voor het treatment een inhoudelijke selectie gecombineerd met een structuur voor de vorm van de documentaire.
De achterliggende structuur bestaat uit drie lagen: 1. het levensverhaal van een beatmuzikant, 2. de verhalen en ervaringen van de beatmakers en tieners, 3. extra items die het tijdsbeeld complementeren. De opzet is voorts op te delen in drie chronologische episodes, ‘De opkomst van de Haagse Beat’, ‘Den Haag Beatstad nummer l’ en ‘De Beat gaat door’.
Jay Baar
Als rode draad door de documentaire wordt het levensverhaal van de in 1990 overleden ex-drummer van de Q65, Jay Baar geweven. Het verhaal van Jay Baar wordt verbeeld door oud-beeldmateriaal, foto’s, brieven en songteksten en gecombineerd met de persoonlijke herinneringen van zijn beste vriend Paul de Koning (Vroeger muzikant en roady en thans beeldend kunstenaar). Ook wordt actueel beeldmateriaal opgenomen van Haagse locaties die voor Jay en Paul van betekenis zijn geweest. Paul de Koning is de verteller van Jay’s levensverhaal, van hun vriendschap, en hij gidst de kijker door het verhaal van Den Haag als beatstad.
Beatmakers en tieners
Beatmakers
Aan de hand van het leven van Jay Baar komt de Haagse Beatcultuur uitgebreid aan bod. Hun verhaal wordt chronologisch door een aantal hoofdpersonen verteld. Vanaf de opkomst van de Indo-Rock, eind jaren 50, tot aan het internationale succes van Shocking Blue en The Golden Earrings, begin jaren 70. Daartussenin, van 1965 tot 1967, speelt zich het werkelijke verhaal af van de Haagse beatmakers . De geselecteerde beatmakers waren nauw betrokken bij de Haagse beat als muzikant, manager of organisator en hebben de beatexplosie van nabij meegemaakt en mede veroorzaakt.
Tieners
Aangezien de meeste muzikanten die aan het woord komen uit het Zuiderpark afkomstig zijn wordt de Haagse tienercultuur verder belicht vanuit twee andere wijken: de middle-class Bomenbuurt waar veel Indische mensen woonden en de ‘bekakte’ Vogelwijk. De onderwerpen over de tienercultuur gaan over de jeugdbendes en het dagelijkse, sociale leven. Over hoe de jeugd zich soms ‘letterlijk’ afzette tegen de oude generatie, nieuwe waarden probeerde te ontdekken en probeerde een eigen cultuur vorm te geven.
Interviews
Alle interviews met de hoofdpersonen -die zo min mogelijk in beeld komen- worden geïllustreerd met relevant en uniek beeldmateriaal in de vorm van foto’s, kranteartikelen en bovenal met oorspronkelijk film-en beeldbandmateriaal. De geïnterviewden worden tegen een zwart decor in beeld gebracht en hun uitspraken kunnen tevens gebruikt worden als ‘voice-over’ van beeldmateriaal.
Extra's
Binnen het verhaal spelen een aantal zij-onderwerpen een rol. Voor de documentaire wordt een aantal zij-items opgenomen die kort en krachtig door het verhaal worden gesneden en de documentaire snelheid en afwisseling geven. Er wordt een selectie worden gemaakt uit items als: De Puch / Haagse Happenings / Jeugdbendes / Kleding en Boetieks / De Engelse Beat / Autoriteiten/ Flower Power / Haagse Provo’s / Beatpoetry { Koninklijk Kattenkwaad / Kunst & Cultuur. Deze meer thematische items zijn bedoeld om het verhaal zowel in een bredere context te zetten als om een bepaald onderwerp uit te diepen. De items zijn kort en snel gesneden en er wordt gebruik gemaakt van oude beeldfragmenten die vooral het tijds-en stadsbeeld weergeven. Door een specifieke vormgeving en het gebruik van tekstkaarten en muziek zijn de items duidelijk afgescheiden van het hoofdverhaal, maar zijn logisch binnen het verhaal ingebed. De items hebben een provocerende en anarchistische toon en worden vormgegeven in een televisie-stijl zoals die in de jaren 60 in Hilversum gangbaar was. Het verhaal wordt tevens op een aantal relevante momenten onderbroken door het (integraal) tonen van een originele muziekclip. De clips worden weliswaar sec getoond, maar worden wel binnen het verhaal ingeleid en sluiten logisch aan op de interviews en/of items.
DEN HAAG BEATSTAD NUMMER 1!
Met deze opzet ontstaat een afwisselende visuele vertelling die gekarakteriseerd wordt door duidelijkheid, eenvoud en authenticiteit; drie begrippen die ook precies de essentie van de Haagse beat zelf weergeven: De Haagse beat was spannend, ongecompliceerd en recht voor zijn raap! Iedere vorm van gekunsteldheid en schoolmeesterachtigheid is vermeden om zo duidelijk en direct, maar ook op een bijzondere manier, te laten zien en horen hoe de Haagse beat ruim 25 jaar geleden explodeerde. In het bijgevoegde dossier is nadere informatie over de onderwerpen, hoofdpersonen, muziekclips en items te vinden.
Beatstad Projecties - Dirk-Jan Vos / Dino Grisman
DEN HAAG BEATSTAD NUMMER 1!
O. PROLOOOG
Scheveningen, zomer 1992
Het strand ligt vol met dagjesmensen en badgasten. De Pier ligt verweerd en verwaarloosd in zee en het Kurhaus staat ingebouwd tussen de dure appartementenflats. ‘s Avonds worden de boulevard restaurants en strandtenten bevolkt door toeristen die zich amuseren met bandjes die goedkope amusementsmuziek ten gehore brengen. De Pier is verkocht aan het Van der Valkconcern en het Circustheater is in handen van Joop van den Ende. Bijna dertig jaar geleden belandde het eerste Haagse beatnummer, met de veelzeggende titel ‘!t’s Gone’ van de Motions, in Veronica’s top 40.
Den Haag jaren 50
De projectontwikkelaar Zwolsman maakt het plan om op Scheveningen een nieuwe Pier te bouwen. Halverwege de jaren 50 worden Indische Nederlanders gerepatrieerd en nemen velen hun intrek in de Residentie. De verzuiling is nog sterk en iedere ambtenaar kent nog zijn plaats, rang en stand. De wederopbouw is in volle gang en de jazz -de muziek van onze bevrijders- is uiterst populair. Een optreden van Lionel Hampton in het Kurhaus wordt een regelrechte swingsensatie door de opzwepende show en het uitzinnige publiek.
Later komt de Rock en Roll in zwang en wordt Den Haag het centrum van de Indo-Rock. De woning- nood in Den Haag is nog groot en er worden grootschalige bouwprojecten in gang gezet. Het monotone geluid van heipalen is overal te horen. Nieuwe wijken als Morgenstond en Mariahoeve worden uit de grond gestampt. In de uitgestrekte weilanden bij het Zuiderpark verrijzen gelijkvormige flats waar de vlak na de oorlog geboren kinderen -afkomstig uit het milieu van lagere ambtenaren- kennis maken met de ‘moderne’ tijd.
1. DE OPKOMST VAN DE HAAGSE BEAT
Eind jaren 50 leren Paul de Koning en Jay Baar elkaar op de lagere school kennen. Ze hebben twee dingen met elkaar gemeen. Beiden verzamelen singles uit de Amerikaanse top 100 en hebben allebei een grote belangstelling voor de Engelse taal. Jay houdt de Billboard top 100 bij en ze luisteren vaak naar Radio Luxemburg en de American Forces Network uit Duitsland. Jay schrijft songteksten over in zijn schoolschrift en maakt daar vertalingen van. Als jonge jongens staan ze uren gekluisterd bij de juke-boxspeakers en zien de Haagse ‘vetkuiven’ swingen op de muziek van Little Richard en Chuck Berry. Enkele jaren later, op de Zuiderpark MTS, kammen ze hun haren naar voren en voelen zich meer verwant met de Engelse Mods en Haagse ‘Kikkers’.
De indorock
Om Haagse bands te zien spelen kunnen jongeren naar gelegenheden als De Marathon, De Drie Stoepen, De Houtrustrotonde, de Spiekeasy, Les Galleries, De Haard, en vele andere. Daar treden bands op als Pee White and de Magic Strangers, Johnny and his Cellar Rockers, en natuurlijk de Indo-Rock bandjes, zoals de Tielman Brothers, Willy and his Giants en René and his Alligators. De Indo-Rock bands zijn nachtclubacts. Alle muzikanten spelen in smoking en maken tegelijk danspasje van links naar rechts. Technisch zijn ze goed en de jonge beatmakers in spe kijken bij hen de kunst af.
Van rock 'n roll naar beatmuziek
In april 1960 begint het zendschip Radio Veronica haar eerste uitzendingen en scoort in datzelfde jaar Peter Koelewijn een grote hit met ‘Kom Van Het Dak Af’. In deze periode worden er overal talentenjachten georganiseerd waar de eerste tienersterren als Anneke GrönIoh. Willeke Aiberti, Ria Valk en Rob de Nijs doorbreken en door Veronica, maar ook door het langzaam wakker-wordende Hilversum, populair worden gemaakt. Rob de Nijs en de Lords spelen veel Nederlandstalige covers van Cliff Richard en scoort Ria Valk een hit met ‘Rocking Billy’. Rond ‘62 verdwijnt de ouderwetse Rock en Roll en ontstaat er in Engeland een nieuwe rockgolf met de Beatles.
Verzet
De scheiding tussen beatmuzikanten en tieners was niet zo groot, omdat de beat jongens zelf tiener waren en vele tieners zich actief met muziek bezighielden. De beatmuziek was voor de jeugd, of je nu in een bandje speelde of niet, vooral een manier om je te onderscheiden, een teken van verzet. In plaats van sloom naar school gaan, vervolgens een ambtenarenbaantje nemen en trouwen -zoals hun ouders hadden gedaan-, wilde de naoorlogse jeugd wat anders.
1963
De Mammoetwet wordt ingediend. Het als pornografie bestempelde boek ‘Bob en Daphne’ van de Haagse auteur Han Aalberts wordt verboden. De Boerenpartij, onder leiding van boer Koekoek, komt voor het eerst in de Tweede Kamer. Ton Regtien richt de eerste studentenvakbond op. De tweede elpee van de Beatles verschijnt en Willem Duys weigerde de hem aangeboden Beatles in zijn programma op te nemen omdat hij nog nooit van hen gehoord had. Een overstapje op bus en tram kwam op 0,35 cent. Prinses Irene en Carlos verloven zich. Het televisieprogramma ‘Zo is ‘t toevallig.. ‘ komt in opspraak door een kritische parodie op de televisie-beeldreligie. Het aardgasnet wordt aangelegd en Reinier Paping wint de Elfstedentocht. Op 22 november wordt John. F. Kennedy vermoord.
De hits uit 1963 waren ‘Bachelor Boy’ van Cliff Richard, ‘Soerabaja’, van Anneke Grönloh, ‘Ritme van de regen’ van Rob de Nijs, ‘Cimeroni’ van (alweer) Anneke Grönloh, ‘Devil in Disguise’ van de schoongewassen Elvis Presleyen ‘If 1 had a hammer’ van Trini Lopez, gelanceerd tijdens het Grand Gala Du Disque.
De Rolling Stones in het Kurhaus
In mei 1964 treden de Rolling Stones voor het eerst op in Nederland. In Scheveningen, in het Kurhaus. Jay en Paul staan, naast vele andere Haagse tieners, vooraan in de zaal. In het voorprogramma staan de Foryo’s geprogrammeerd. Twee oude heren met twee dames in petticoats. De zaal joelt en fluit de oubollige act uit. Door de enorme herrie is er niks meer te verstaan. De Foryo’s gaan direct weer af. Daarna volgt er een lange pauze en het publiek raakt langzaam tot een kookpunt. Het Kurhaus had nog een ouderwetse zaal met pluche gordijnen en stoelen en er hingen grote kristallen kroonluchters. Het doek gaat eindelijk weer open en de Stones beginnen met de eerste maten van ‘The Last Time’. De zaal vindt het geweldig. De jonge Mick Jagger voelt de agressie in de zaal en begint heel treiterig en uitdagend te zingen. Het publiek raakt over haar toeren. Er vliegen gelijk bierflessen naar het toneel en hele rijen met vastgeschroefde stoelen worden losgerukt. Heel de zaal staat op zijn kop. De stoelen hangen in de kroonluchters en van meisjes worden alle kledingstukken van hun lichaam gescheurd. Een complete chaos en gegil.
De politie kwam te paard de zaal in galopperen met getrokken sabels. Het publiek probeerde op het podium te klimmen en de Stones speelden nog gewoon door. De politie kwam ook het podium op en begon op de handen te trappen van jongelui die het podium op wilden. Er werden klappen uitgedeeld met de platte kant van de sabels. Na negen minuten was het concert afgelopen en er was een enorme ravage. Nadat de zaal was schoongeveegd en iedereen buiten op het Gevers Deynootplein stond, barstte er een gigantisch onweer los. Iedereen was daarna snel verdwenen.
Voor vele aankomende beatmakers is het optreden een belangrijk moment. Jay en Paul weten op dat moment dat zij ook beatmuzikant willen worden, en richten samen de op de Engelse beat en blues georiënteerde band Leadbelly’s Ltd. op. Paul is de zanger van de band en speelt tevens mondharmonica. Jay speelt op drums.
Inmiddels zijn andere Haagse bands als de Motions, Golden Earrings en de Sandy Coast opgericht en spelen regelmatig voor een fervent Haags tienerpubliek in de vele dansgelegenheden.
1964
Er ontstaat een loonexplosie en de jongeren profiteren mee van de stijgende welvaart en krijgen meer geld te besteden. Nederland 2 doet zijn intrede en in de Noordzee wordt het REM-Eiland opgericht. De Beatles komen naar Nederland en geven een optreden in Blokker.
Beat
Vanaf ‘62 schieten in Den Haag de bandjes als paddenstoelen uit de grond. De muzikale inspiratie wordt gevonden in de Liverpoolse Mersey Beat en in de uit London afkomstige Modsgroepen als The Rolling Stones, The Who en The Pretty Things. De Haagse tienermuzikanten combineren deze nieuwe Engelse beatmuziek met een podiumact die zij van de lndo-Rockers hadden afgekeken. Vele Haagse bandjes spelen voor het eerst -vaak met weinig muzikale kennis en kunde maar met veel durf- met primitieve installaties op de Haagse talentenjachten en worden door alerte, jonge managers verder opgestuwd.
Tieners
De jeugd is veel op straat en houdt zich op in de gemeenschappelijke tuinen tussen de flats, waar soms fotosessies worden gehouden. In de kelderboxen en garages worden, buiten de controle van de ouders, feesten gehouden. De bandjes kunnen op woensdagmiddag en zaterdag repeteren en sommige kelders worden zelfs bewoond door dakloze jongeren. Ook de meisjes zetten zich net zo hard af van het kleinburgerlijke milieu en doen net zo wild aan alles mee. Ze drinken net zo veel uit de rieten Chianti flessen en zijn even dronken, stoned en ziek als de jongens. Sommige meisjes van 14/15 jaar zijn onhandelbaar op school en belanden op kostscholen en in inrichtingen voor moeilijk opvoedbare meisjes. Deze wilde meisjes, dochters van keurige ambtenaren, voelen zich sterk aangetrokken tot de beatmuziek en vooral ook tot de muzikanten.
Podia
Vele cafés en clubs zetten een podium neer om lokale bandjes op te laten treden. Een gelegenheid als de Scala wordt een ontmoetingspunt van muzikanten en managers, de plek waar de deals worden gesloten. Ook de muziekhandel van Nico Servaas wordt een belangrijk ontmoetingspunt van de beatmakers.
Q65
Het jeugd-en buurtbandje Leadbelly’s Ltd. houdt het een jaar vol. Paul gaat in 1965, voor zes maanden, met de gitarist naar London en ze worden vervangen door Wim Bieler en Joop Roelofs. Vervolgens komen Frank Nuyens en Peter Vink erbij en wordt de Q65 opgericht.
Media
Aanvankelijk begrepen de media niet dat er een nieuwe beweging ontstaan was die niet meer zou verdwijnen. Hilversum kende aanvankelijk weinig tienerprogramma’s en schonk weinig aandacht aan de beatcultuur. Radio Veronica presenteerde vanaf 1964 haar hitparade en zorgde er voor dat een Nederlands (Haags) beatplaatje iedere dag meerdere malen werd gedraaid. Wat er op radio en televisie te horen en te zien was, was een schrale afspiegeling van wat er werkelijk gebeurde.
2. DEN HAAG BEATSTAD NUMMER 1!
De Haagse beat komt pas goed tot bloei in de jaren ‘65 en ‘66. De platenmaatschappijen krijgen interesse voor de Nederlandse popmuziek en Haagse bands als The Golden Earrings, Q65, The Motions en de Sandy Coast breken nationaal door. Ook de media besteden meer aandacht aan de nieuwe popcultuur; tieners kunnen alles lezen over hun popidolen in verschillende populaire popbladen zoals Hitweek, Muziekexpres, Kink en Hitwezen. De dagbladen ontdekken de jeugd en ruimen wekelijks een tienerpagina in. De omroepen maken meer tienerprogramma’s maar kunnen niet wedijveren met Radio Veronica. Haagse bandjes profiteren van dit samenspel tussen de platenmaatschappijen en de media om nationaal door te breken en al spoedig was Den Haag Beatstad nummer 1.
1965
Prinses Beatrix verlooft zich met de Duitser Prins Claus. Het eerste nummer van Provo verschijnt. Hits in 1965 waren: ‘La danse de Zorba’ Trio Hellenique. De BeatIes en de Rolling Stones hebben diverse hits. ‘This Strange effect’ Dave Berry, ‘Roadrunner’ The Pretty Things en ‘Sofietje’ van Johnny Lion.
Haagse hits
De Motions komen in januari, middels een fake-notering, als eerste Haagse beatband in Veronica’s top 40. Het nummer heet ‘lt’s gone’ en staat precies 1 week op 39 (!). De Golden Earrings volgen dat jaar de Motions snel op met hun eerste hit ‘Please Go’. De Motions krijgen een hit met de protestsong ‘Wasted Words’ dat over Martin Luther King gaat. Martin Luther King bezoekt in 65 Nederland en de Motions proberen tevergeefs hem het plaatje aan te bieden.
Kikkers en bullen
De Haagse tieners waren verdeeld in twee duidelijk herkenbare groepen; De Bullen of nozems die er nog uitzagen als de oude Rockers en de Kikkers die doorgingen voor ‘artistiekelingen’. Beide groepen telden vele buurtgangs en de Kikkers waren het meest verbonden met de beatcultuur . De Kikkers reden op Puch’ s -het liefst met hoog stuur- en waren vaak te vinden op het strand of in de vele dansgelegenheden als de Beatclub, De Drie Stoepen of Club 192. Het kwam vaak tot confrontaties tussen Bullen en Kikkers, maar ook met de politie werd menig robbertje in de binnenstad of op het strand gevochten. De bendegevechten waren meer sensationeel vanwege de spanning dan dat er werkelijk ongelukken gebeurden.
Met een groene parka zag je eruit als een pinguïn. Je had een klep van achteren en de drukkers hingen los. Er hingen achter twee touwtjes uit zodat je een split van achteren had. Een Parka was ook heel nuttig. In de mouwen kon een betonschaar worden verstopt waarmee 's nachts alle bromfietssloten konden worden doorgeknipt. Handige jongens stalen Puchjes en Thomosjes en in een schuurtje of keldertje werd zo’n brommer in drie kwartier totaal gedemonteerd. De onderdelen werden dan verkocht: een motorblokje, een uitlaatje, carburateur, sproeiertje of kleine tankjes. Het was gelijk handel, maar je Puch was je kwijt. Er ontstond een heel circuit waarbinnen voor ‘weinig’ onderdelen kon worden gekocht.
Q65
Eind 65 komt Paul terug uit Londen en geeft al zijn informatie door aan Jay, die het op zijn beurt bij de band inbrengt. Inmiddels gaat het de Q65 voor de wind. Paul heeft eveneens een hoop platen meegenomen die in Nederland niet verkrijgbaar zijn en introduceert ook het gebruik van stuf. Paul gaat als roady mee naar de optredens van de Q65 en vervangt af en toe de gitarist of doet samen met de zanger Wim Bieler een showtje waarbij Paul mondharmonica speelt.
Beat
In de topjaren 1965-1967 behaalden de Haagse beatbands in drie jaar tijd zo’n 35 hitnoteringen in Veronica’s top 40. In het land werden de zalen af en toe afgebroken wanneer er een Haagse band optrad en er deden zich soms ongekende Beatles-toestanden voor. Den Haag was de bakermat en het middelpunt van de Nederlandse popmuziek geworden.
1966
Beatrix en Claus treden in het huwelijk. Door de ongeregeldheden treedt burgemeester Van Hall af. Provo is overal actief en behaalt 13.000 stemmen bij de Gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. Op Scheveningen wordt het Circustheater geopend. Het Kabinet Cals valt in ‘de nacht van Schmeltzer. In Den Haag worden Miss-Beat verkiezingen gehouden. In Amsterdam ontstaat een bouwvakkersoproer. In Utrecht komt een student, tijdens de ontgroening, door verstikking door een roetkap om het leven. In Den Haag wordt de eerste studentenbetoging gehouden. D’66 wordt opgericht en tegen Gerard van het Reve wordt het zogenaamde ‘ezelsproces’ gevoerd. De laatste Staatsmijn wordt gesloten. Hits uit 1966 waren ‘Michelle’ van de Beatles, ‘Paint it black’ Rolling Stones en ‘Sloop John B’ van de Beach Boys komt op nummer 1. Verder nog ‘Substitute’ van de The Wbo, ‘Lying all the Time’ Outsiders en het luie nummer ‘Ik heb geen zin om op te staan’ van Het.
Haagse hits
De hoogste positie wordt dit jaar ingenomen door de Golden Earrings die met het nummer ‘That Day’ een tweede positie bereikten. The Motions volgen met een nummer 3 notering met ‘Why can’t you take it’. De Q65 belanden 3 maal in de hitnoteringen: Hun eerste hit is ‘You ‘re the Victor’, gevolgd door ‘The live I live’ en ‘Ann’. De Motions en Earrings proberen elkaar de loef af te steken en scoren om beurten nog enkele populaire hits. Ook drie andere Haagse groepen bepalen mede het gezicht van de Nederbeat. De Sandy Coast brengt het nummer ‘Sorry she’s mine’ uit, de Incrowd bestijgt de hitladders met 'Til be free’ en Hu en de Hilltops bereiken een 27e plaats met ‘Cry me a River’ . 1966 was een topjaar voor de Haagse beatboys. Ondanks de felle strijd tussen de Earrings en de Motions is dit het jaar van de Q65. Het gevoelige nummer 'Ann’ krijgt in 1968 door de luisteraars van Radio Veronica, een 11e plaats op de top-10O aller tijden toebedeeld.
Jay
Jay was een romantische en Angelsaksisch georiënteerde geest en schreef voor de Q65 de meeste songteksten als ‘The Live I Live’, ‘I Despise You’ en ‘Ann’. Deze autobiografisch getinte teksten waren gebaseerd op de levenservaringen en verhalen van Jay en Paul. Jay was een veelzijdige drummer, zeer muzikaal en ontpopte zich al gauw als een begaafd popmuzikant in Nederlands meest ruige en anarchistische popband.
Naast de muziek was Jay met zijn naaste vrienden altijd op zoek naar excitement en de volgende kick. Als bekende muzikant kon hij alle meisjes krijgen, overal dope scoren en kende het Haagse nachtleven als de beste. Jay en Paul waren onafscheidelijk en Paul omschreef die periode als volgt:
“De wereld was van ons en we dachten nooit aan de dag van morgen. De vrouwen, de muziek, de schepping, alles was van ons en we dachten dat we onsterfelijk waren. Wij waren de nieuwe generatie, met een nieuwe visie. Wij stonden in het middelpunt en waren bijzonder en uitverkoren. Niks geen carrièreplanning, maar schijt aan alles en alles kwam vanzelf: de vrouwen, drank, geld en stuf. En daar hoefden we niets voor te doen, dat kwam allemaal vanzelf naar ons toe .”
Politiek
De Haagse tieners verzetten zich zorgeloos tegen de gevestigde orde zonder dat er sprake was van enig politiek engagement. Velen kijken er op terug als ‘happy days’ en waren totaal niet geïnteresseerd in politiek. Toch had Den Haag connecties met de opkomende provobeweging in Amsterdam. Partij-ideoloog en oprichter van Provo, RoeI van Duin, kwam uit Den Haag en organiseerde in Den Haag de eerste Ban-De-Bom-demonstraties. Ook Provo-lid Bemard de Vries was een Hagenaar. Tevens was er een Haagse Provo-afdeling die in nauw contact stond met Amsterdam en de Hagenaar Harmen de Bont bij het huwelijk van Claus en Beatrix een (de) grote rookbom heeft geworpen en hiervoor is gearresteerd. Later heeft hij Claus en Beatrix een excuus-brief geschreven.
Londen
In ‘66 gaan Jay en Paul voor een korte trip naar London. Jay is net 18 jaar geworden en vraagt een paspoort aan. Hij komt er geschokt achter dat hij geadopteerd is. Zijn onechte ouders, Jan en Annie Baar, hebben Jay na de oorlog illegaal geadopteerd en hem wordt verteld dat hij waarschijnlijk een overgebleven kind is uit een in een concentratiekamp omgekomen zigeunerfamilie. Paul fungeerde als klankbord en begeleider van Jay om de schok te verwerken.
Jay en Paul storten zich in het nachtelijke muziekleven van Swinging London. De optredens die Jay in het clubcircuit ziet laten een belangrijke indruk na en beïnvloeden de latere songs en het geluid van de Q65. Ook de overige Q-Ieden zijn in London om, als publiciteitsstunt, vanuit Engeland per rubberboot de Noordzee over te steken. Deze geruchtmakende overtocht eindigt in een concert op de Pier. De Q65 wordt even Nederlands populairste band en treedt avond aan avond op voor volle zalen. De drugs krijgen een steeds belangrijker plaats in Jay’s leven en hij raakt dieper verstrikt in de drugscene. Jay belandt meerdere malen voor korte of langere tijd in de cel en schrijft vandaaruit een aantal openhartige brieven naar Paul.
1967
Roel van Duin richt de Kabouterpartij op en in Amsterdam wordt er op de dam geslapen. De Sterreclame komt op televisie en de kleurentelevisie wordt geïntroduceerd. Er wordt begonnen met de bouw van de Bijlmermeer. Prinses Margriet en Pieter van Vollehoven treden in Den Haag in het huwelijk. Ook hierbij wordt een rookbom naar de rijstoet geworpen. In Amsterdam worden Vietnamdemonstraties gehouden en ‘Johnson is een molenaar’. De elpee ‘Sgt. Peppers Lonely Heartclubband’ van de Beatles verschijnt en Gerard van het Reve ontvangt uit handen van de Minister van Cultuur, Mevrouw Klompé, de P.C. Hooftprijs. Hits waren: ‘Het Land van Maas en Waal’ van Boudewijn de Groot, ‘I ‘am a believer’ van de Monkees, ‘Spicks and Specks’ de Bee Gees, ‘Waterloo Sunset’ Kinks, ‘Hey Joe’ van Jimi Hendrix en ‘Beestjes’ van Ronnie en de Ronnies.
Haagse hits
In dit jaar scoort de Q65 nog twee stevige hits, ‘From above’ en ‘WorId of Birds’. De Motions hebben nog twee kleinere successen en de zanger van de Motions, Rudy Bennett, maakt een solohit met de cover ‘Hang on to your dream’. Barry Hay komt bij de Earrings en scoren met ‘Sound of the screaming day’. De Sandy Coast heeft nog een bescheiden hit met ‘A girl like you’ en de Haagse band Groep 1850 laat van zich horen met het obscure ‘Mother Nohead’.
Media
De beatorganisatoren en managers hebben de lokale en landelijke pers altijd met succes benaderd. De beatconcerten kregen veel voorpubliciteit met het oog op mogelijke incidenten. Iedere ongeregeldheid, relletje of vechtpartij werd vaak breeduit in de krant besproken. De dagbladen begonnen met een tienerpagina en bladen als Hitweek en Kink waren populair. In Kink konden de tieners de Haagse roddels en laatste nieuwtjes over de lokale beatbandjes lezen.
De Haagse scene
Ondanks de grote concurrentie onder de beatbandjes -The Motions en The Golden Earrings waren grote rivalen- kende iedereen elkaar binnen de Haagse beatscene. Vele muzikanten stapten nog wel eens over naar een andere band en leverde dit de nodige problemen op. Den Haag was klein en het groepsgevoel nam af.
Kunst en cultuur
Den Haag had een roemruchte toneeltraditie en telde veel bekende acteurs, kunstenaars en bohemiens. Daarnaast heeft Den Haag ook veel cabaretiers en humoristen voortgebracht, zoals Wim Kan, Paul van Vliet, Dimitri Frenkel Frank en Kees van Kooten en Wim de Bie. Deze laatsten begonnen in de vroege jaren 60 als ras-hagenaars met de Clichémannetjes. Een andere naam die genoemd kan worden is Phil Bloom die als Haags fotomodel in 1967 opzien baarde door bloot in Hoepla te verschijnen. Ook heeft er in Den Haag een aantal conceptuele kunstprojecten en happenings plaatsgevonden in het kader van de Fluxus-beweging. In de jaren 60 begon Frans Zwartjes met filmen en was er een kleine groep Haagse avantgarde-muzikanten actief. Daarnaast werden in Den Haag en Scheveningen veel jazzconcerten georganiseerd.
3. DE BEAT GAAT DOOR
Flower power
Na ‘67 neemt de belangstelling voor Nederlandse bands, en dus ook voor de Haagse acts af, en de Engelse en Amerikaanse pop industrie krijgen het monopolie in handen. Er is sprake van een individualisering en het aantal eenmalige successen neemt toe. In ‘68 zet deze trend door en de Haagse topgroepen moeten kiezen tussen doorgaan op oude voet of het succes consolideren door middel van commercieel materiaal.
De concurrentie uit Engeland en Amerika wordt groter en de vele bandjes kunnen de toegenomen professionalisering en het kritischer publiek niet meer bijbenen. De Flower Power, die zich kenmerkte door psychedelische muziek en druggebruik, waait uit de West Coast van de Verenigde Staten deze kant op. Zowel de populariteit van de buitenlandse muziek als die van LSD en alcohol zetten een rem op het voortzetten en uitbouwen van eerdere successen.
De tieners uit de begin jaren 60 waren ouder geworden -de jeugdbenden waren verdwenen- en de nieuwe tiener(hippie)cultuur verplaatste zich naar de universiteiten, naar Amsterdam. De discotheken kwamen op en de belangstelling voor Nederlandse live-acts nam navenant af. De platenmaatschappijen gingen zich minder voor Nederlandse popgroepen interesseren waardoor de Engelse en Amerikaanse muziekindustrie definitief het wereldwijde monopolie op popmuziek in handen kregen.
Cirkus
In 1969 valt de Q65 uit elkaar en Jay richt de driemansformatie Cirkus op. Het is een psychedelische, experimentele band die het presteert om bij de opening van Paradiso slechts een nummer van anderhalf uur te spelen en als happening-act een grote pop in brand steekt. Al na een jaar valt Cirkus uiteen. Jay verhuist naar Amsterdam en speelt nog voor korte tijd bij een theatergezelschap. Daarna stopt hij met drummen en blijft steken in het Amsterdamse drugscircuit.
Venus
Toch gaat in Den Haag de beat nog enkele jaren door en haalt Shocking Blue in 1969/1970 een nummer-1-hit in Amerika met het nummer ‘Venus’. Ook de Golden Earring behaalt daarna, in 1972, nog een internationaal succes met ‘Radar Love’. Daarna lijkt de Haagse popmuziek definitief ingeslapen.
4. EPILOOG
In 1980 kruipt Jay Baar tijdens de Haagse Beatnach nog eenmaal achter zijn drumstel met de oude ‘Kjoe’. Hij is totaal verzwakt. In de jaren 80 trekt Jay zich steeds meer terug op zijn woonboot in Amsterdam en brengt zijn laatste jaren door in volkomen isolement: methadon krijgt hij per doktersrecept en alleen een maatschappelijk werkster komt af en toe op bezoek. In 1990 wordt hij door haar, dood in zijn woonboot aangetroffen. Hij heeft geen enkele familie en de sociale dienst regelt, met de Q65 archivaris Ron de Bruin, zijn begrafenis. Later wordt in Hilversum zijn platencollectie geveild om de kosten te dekken. Een drumstel had hij allang niet meer en platen van de Q65 zaten ook niet meer in de collectie.
__
Met dank aan Peter Scholten voor de scan en tekstomzetting van dit document.
Andere relevante pagina's achter deze site.
The life we lived - Story Q65 - Drummer Jay Baar
The Rolling Stones - Kurhaus 1964
Den Haag popstad nummer 1! - 20 hoofdpunten
Recensie Haags Speelkwartier - Leo Blokhuis
Den Haag Popstad Nummer 1! - Compilatie - Vimeo
DirkJan Vos - d.vos35@chello.nl
( klik op logo voor HOMEPAGE )